دادرسی اختصاری در جرایم جنسی (چالش‌ها و راهکارها)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران.

2 کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه پیام نور، واحد تهران‌جنوب، تهران، ایران.

چکیده

قانون آیین دادرسی کیفری ایران (1392) در مادة 306 نوعی دادرسی اختصاری‌/ مستقیم را برای جرایم جنسی تجویز نموده است که ریشة آن به موضوعی در شرع با عنوان «بزه‌پوشی» برمی‌گردد. با بررسی فلسفة بزه‌پوشی ملاحظه میگردد که مفهوم موردنظر شارع با بیشتر پرونده‌های مرتبط با رابطه نامشروع خروج موضوعی دارد. شرع درصورتی متهمِ عمل شنیع را بدواً به بزه‌پوشی و عدم‌اقرار توصیه می‌کند که او داوطلبانه و بدون داشتن شاکی قصد اقرار داشته باشد، حال آنکه در عمل پروندههایی که بدون شکایت شاکی و تعقیب دادستان مطرح میشوند، محدود و بسیار اندکند. تجویز دادرسی مستقیم در جرم‌های جنسی، چالشهای پیش‌بینی‌نشده‌ای فراروی کنشگران عدالت کیفری قرار داده که به اختلاف صلاحیت‌های مکرر میان مراجع قضایی، دلسردی بزه‌دیدگان، تشدید حس بزه‌دیدگی، عدم‌تعقیب منسجم متهمان و اطاله دادرسی دامن می‌زند. راهکار مناسب برای حل چالشها، آن است که در فرضی که جرم‌های جنسی همراه با سایر جرایم مطرح گردند، به تمام اتهام‌ها مطابق روال منطقی در دادسرا و دادگاه (بدون تفکیک) رسیدگی شود. تحلیل داده‌های آماری که از رهگذر ارزیابی پیمایش و پرسش‌نامه‌های میدانی میان هفتاد قاضی صورت گرفته و در قالب جدول‌ها و نمودارها نشان داده شده، متضمن ایرادهای پُرشمار اختصارگرایی در جرایم جنسی و تجویز راهکار متعارف رسیدگی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Summary Proceeding on Sexual Offenses (Challenges and Solutions)

نویسندگان [English]

  • Hadi Rostami 1
  • Naser Ghorbanpur 2
1 Assistant Professor, Department of Law, Faculty of Humanities, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran.
2 M.A. in Criminal Law and Criminology, Department of Law, Payame Noor University, South Tehran Branch, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Iran's Criminal Procedure Act 2013, in Article 306, provides summary proceedings to sex offenses that its origins go back to a topic in the Shari'a called “Ignoring the Offence”. By examining the philosophy of ignoring the Offence, it is observed that ignoring the offence in the Shari'a has a subjective exit with most of the cases related to the illicit relationship. The Shari'a urges the accused not to confess that he has no claimant and in this case, he wants to confess. In practice, however, the files that begin without the plaintiff's complaint are very small. The administration of direct trial in the obscenity crime has created unanticipated challenges for judges and plaintiffs and others that led to repeated disagreements between jurisdictions, discouragement of victims, and prolonging the trial process. The current solution to the challenges is to adopt a judicial procedure: If the sex crimes are brought up with other crimes, the prosecution will deal with all the charges together without distinction. Statistical data analysis, conducted through the evaluation of field questionnaires among seventy judges and shown in the form of tables and diagrams, involve the numerous challenges of summary proceeding in sex crimes and the prescribing of a standard approach to dealing with these crimes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Summary Proceeding
  • Sexual Offenses
  • Obscenity Crimes
  • Illegal Relationships
  • Ignoring the Offence

فهرست منابع

آخوندی، محمود. «اثبات جرایم منافی عفت از نگاهی دیگر». مجلة مطالعات راهبردی زنان 22 (1382): 129-107.
آقایی، مهدی. رسیدگی به جرایم منافی عفت. چاپ اول. تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضائیه، 1397.
شاه‌حیدری‌پور، محمدعلی، احمد رفیعی و محمدجواد شهسواری. قانون آیین دادرسی کیفری 1392 (با الحاقات و اصلاحات بعدی) و نظریه‌های مشورتی ادارة کل حقوقی قوة قضائیه به انضمام مواد قانونی مرتبط، آرای وحدت رویه. چاپ دوم. ویرایش اول. تهران: روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران، 1395.
پایگاه اینترنتی دفتر آیت‌الله سیّد علی خامنه‌ای. http://www.leader.ir/fa/istifta.
توجهی، عبدالعلی و رحمان صبوحی. «سیاست جنایی بزه‌پوشی در حدود (با تأکید بر جرایم منافی عفت)». مجله دادرسی 108 (1393): 21-15.
توجهی، عبدالعلی. «سیاست جنایی حمایت از بزه­دیدگان». مجله مجتمع آموزش عالی قم 4 (1378): 46-27.
جوانمرد، بهروز. «رویه­های قضایی و نظریه­های مشورتی پیرامون جرم رابطه نامشروع». دوفصلنامه رویه قضایی (حقوقی کیفری) 1 (1395): 43-37.
حدادزاده نیری، محمدرضا. «تحقیق در جرایم منافی عفت». مجله حقوقی دادگستری 67 (1388): 126-115.
حسینی، سیّد محمد و نفیسه متولی‌زاده نائینی. «بررسی نظریه برچسب‌زنی با نگاه به منابع اسلامی». فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی 4 (1391): 136-117.
حیدری، مسعود و سیّد محمود میرخلیلی. «مبانی فقهی مدیریت خطر در مقابله با بزهکاری». مجله پژوهش­های فقهی 1 (1397): 53-25.
خالقی، علی. نکته‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری. ویرایش دوم. چاپ ششم. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، 1395.
رجب گلدوست جویباری و فرامرز قلی‌پور جمنانی. «عدول از اصل تفکیک مقام تعقیب از مقام تحقیق در قانون آیین دادرسی کیفری 1392». مجله حقوقی دادگستری 92 (1392): 143-125.
رستمی، هادی. آیین دادرسی کیفری. چاپ اول. تهران: نشر میزان، 1397.
زارعی محمودآبادی، مهدی. «واکاوی بزه­پوشی در قوانین کیفری ایران». مجله مطالعات حقوق 17 (1396): 312-293.
شاکری، ابوالحسن و رضا هادی‌زاده. «اصل تفکیک مقام تعقیب از مقام تحقیق در حقوق ایران». پژوهشنامه حقوق کیفری 1 (1395): 164-141.
شاملو، باقر و افشین عبداللهی. «دستاوردهای مدیریتی جرم‌شناسی در آیین دادرسی کیفری». دوفصلنامة پژوهشنامة حقوق کیفری 2 (1394): 128-99.
شیدائیان، مهدی و زینب شیدائیان. «رویکرد قانون آیین دادرسی کیفری 1392 به جرایم منافی عفت». مجله حقوقی دادگستری 101 (1397): 140-117.
شیدائیان، مهدی و یزدان نصرتی. «شناسایی و چالش­های تعقیب کیفری با نگاهی به حقوق انگلستان». فصلنامه دیدگاه­های حقوق قضایی 82 (1397): 196-165.
صالحی، جواد. «رویه قضایی دادگاه­های بین­المللی کیفری در مواجهه با جرایم جنسی علیه کودک سربازان دختر»، فصلنامة علمی ـ پژوهشی رفاه اجتماعی 61 (1395): 46-9.
ضرغامی، فرید و نسرین مهرا. «مبانی دادرسی بدون کیفرخواست در نظام­های حقوقی ایران و انگلستان»، مجله پژوهش­های حقوق تطبیقی 2 (1393): 152-127.
گلدوست جویباری، رجب و رحمان پیوست. «نقش قضات در اطاله دادرسی». مجله حقوقی دادگستری 54 (1390): 116-91.
محمدی جورکویه، علی. «سیاست جنایی اسلام در جرایم جنسی». مجله حقوق اسلامی 24 (1389): 122-87.
مؤمنی، منصور. تجزیه و تحلیل آماری با نرم‌افزار SPSS. چاپ سوم. تهران: نشر کتاب نو، 1396.
میرخلیلی، سیّد محمد. «مبانی و راهبرد سیاست جنایی اسلام». مجموعه مقالات کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی 2 (1394): 340-307.
نوبهار، رحیم. «قاچاق زنان برای روسپی‌گری از منظر آموزه­های اسلامی با نگاه به مقررات بین‌المللی و حقوق ایران». مجله مدرس علوم انسانی 47 (1385): 220-187.