واکاوی رویکردهای تعقیب‌زدا در پرتو سیاست فردی کردن عدالت کیفری

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، حقوق کیفری و جرم‌شناسی، گروه تخصصی حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

2 عضو هیئت‌علمی، استادیار گروه تخصصی حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

چکیده

مدیریت عدالت کیفری با کنارگذاری روش‌های سنتی و زدودن جنبه‌های تلافی ضمن حفظ جلوه‌های ترمیمی به‌دنبال کاهش جمعیت کیفری، تراکم پرونده‌ها و هزینه‌های عدالت کیفری است. ذیل رویکرد فایده‌گرای کیفری، زمانی که تعقیب، صدور حکم یا اجرای مجازات ضرورت نداشته، اعطای فرصتی به بزهکار جهت بازپروری مناسب باشد و عمل ارتکابی نیز ازجمله جرایم مهم نباشد، سیاست پس‌روی کیفری بر رویکردهای دیگر پیشی می‌گیرد.
کشور ما نیز در راستای همگامی با جهانی شدن حقوق کیفری و رعایت توصیه‌های سازمان ملل، با تصویب قانون مجازات اسلامی و آیین دادرسی کیفری 1392، با بهره جستن از ظرفیت نظام حقوقی، قابلیت نهادهای جامعوی و رویکرد «رواداری کیفری»، نهادهای جدیدی همچون تعویق تعقیب، بایگانی کردن پرونده و ... را تأسیس نمود؛ همچنین ضمن اعتبار بخشیدن به نهادهای ارفاقی که بعضاً مغفول مانده (همچون تعلیق و ترک تعقیب)، قلمرو نهادهای مذکور را وسعت بخشیده است. تغییرات سیاست جنایی تقنینی، قضایی و اجرایی مذکور با توسعه نظام واقعی حقوق بشر، فردی کردن عدالت کیفری، جایگزین‌های تعقیب، تعقیب‌زدایی و ... ارتباط دارد. در این مقاله، فردی کردن عدالت کیفری در مرحله پیش‌دادرسی که از جلوه‌های فایده‌مندی تعقیب است، مطرح و شرایط آن بررسی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Approaches of Deprosecution in the Light of Individualizing of Criminal Justice Policy

نویسندگان [English]

  • Hossein Fathabadi 1
  • Mohammad Ali Mahdavi Sabet 2
1 Ph.D. Student in Criminal Law and Criminology, Department of Criminal Law and Criminology, Divinity and Law Faculty, Islamic Azad university, Science and Research Branch, Tehran, Iran.
2 Ph.D., Faculty Member, Assistant Professor, Divinity and Law Faculty, Islamic Azad University, Science and Research Branch, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Criminal justice management by abandoning traditional methods and eliminating retaliation aspects while preserving the effects of restoration aims at reducing the criminal record, the aggravation of cases and the costs of criminal justice. In economic analysis and that of the cost of criminal prosecution, when prosecution, sentencing or execution is not necessary, granting a victim an opportunity to rehabilitate is appropriate, and the crime committed is not an important one, criminal regressive policy proceeds. Our country also in line with the globalization of criminal law and the observance of the UN recommendations has established new institutions such as postponement of prosecution, file archiving, etc., and has expanded the scope of the institutions by adopting the Islamic Penal Code and the Penal Procedure Code 2013 as well as utilizing the capacity of the legal system and the public institutions along with the “criminal validation” approach, while validating the arbitrary institutions that are sometimes neglected. Legislative, judicial and executive Criminal policies changes are in connection with the development of a genuine human rights system, the individualization of criminal justice, prosecution alternatives, deprosecution, and so forth. In this paper, the individualization of criminal justice in the pre-trial phase is examined.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Individualization
  • Abandonment of Prosecution
  • Mediation
  • File Archiving
  • Deprosecution

فهرست منابع

الف. منابع فارسی
امامی، محمد. «مصلحت‌گرایی در دادرسی‌های جزایی». مجله حقوقی دادگستری 23 (1377): 96-57.
آشوری، محمد. جایگزین‌های زندان یا مجازات بینابین. چاپ یکم. تهران: نشر گرایش، 1382
آشوری، محمد. آیین دادرسی کیفری. جلد نخست. تهران: انتشارات سمت، 1388
بوریکان، ژاک. «پدیده قراردادی‌سازی آیین دادرسی کیفری». ترجمه و تحقیق علی خالقی. دوفصلنامه علوم جنایی 2 (1386).
پیریایی، موسی. ترک تعقیب جایگزین تعقیب در حقوق کیفری ایران. چاپ یکم. تهران: نشر دادگستر، 1392.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. ترمینولوژی حقوق. چاپ پنجم. تهران: کتابخانه گنج دانش، 1370.
خالقی، علی. آیین دادرسی کیفری. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، 1391.
سبزواری‌نژاد، حجت. «نظام تعویق کیفر: از نظر تا عمل (مطالعه تطبیقی)». پژوهشنامه اندیشه‌های حقوقی 1(2) (1391): 83-49.
طغرانگار، حسن. «جایگزین‌های کیفر حبس در حقوق فرانسه». مجله اصلاح و تربیت 76 و 77 (1387): 24-21.
عمید، حسن. فرهنگ فارسی عمید. جلد سوم. چاپ دهم. تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر، 1384.
قیاسی، جلال‌الدین، مسعود حیدری و محمود اشرافی. «بررسی تعویق صدور حکم در لایحه مجازات اسلامی». فصلنامه حقوق جزا و جرم‌شناسی 1(1) (1391): 38-17.
کوشکی، غلامحسن. «جایگزین‌های تعقیب دعوای عمومی در نظام دادرسی کیفری ایران و فرانسه». فصلنامه پژوهش حقوق و سیاست 29 (1382): 350-327.
گلدوست جویباری، رجب. کلیات آیین دادرسی کیفری. تهران: انتشارات جنگل، 1394.
محقق داماد، سیّد مصطفی. قواعد فقه 4: بخش جزایی. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، 1394.
مونتسکیو، شارل لویی دوسکوندا بایرون. روح‌القوانین. ترجمة علی‌اکبر مهتدی. تهران: انتشارات امیرکبیر، 1393.
مهرا، نسرین. دانشنامه حقوق کیفری انگلستان. چاپ یکم. تهران: نشر میزان، 1392.
مهرا، نسرین، عباس موذن و مجید قورچی بیگی. «تحلیل تطبیقی الگوهای کیفردهی در نظام کیفری ایران و انگلستان». فصلنامه پژوهش حقوق کیفری 20 (1396): 140-105.
میری، سیّد رضا. آیین دادرسی کیفری: تعقیب کیفری (بررسی تطبیقی در نظام عدالت کیفری ایران و انگلستان). چاپ یکم. تهران: انتشارات مجد، 1390.
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین. «از عدالت کیفری کلاسیک تا عدالت ترمیمی». مجله الهیات و حقوق 9 و 10 (1382): 38-3.
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین. تقریرات درس جرم‌شناسی: کارشناسی ارشد (عدالت ترمیمی). سال تحصیلی 1383-1382. تهیه و تنظیم: رضا فانی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
نیازپور، امیرحسن. توافقی شدن آیین دادرسی کیفری. چاپ یکم. تهران: نشر میزان، 1390.
هیئت پژوهشگران کاوندیش. نظام حقوقی انگلستان. ترجمة نسرین مهرا. تهران: نشر میزان، 1394.
ب. منابع عربی
حر عاملی، محمد بن الحسن. وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. جلد 19. چاپ چهارم. بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1391 ه.ق.
ج. منابع خارجی
De Folter, Rolf S. “On the Methodological Foundation of the Abolitionist Approach to the Criminal Justice System: A Comparison of the Ideas of Hulsman, Mathiesen and Foucault.” Crimes, Law and Social Change 10(1) (1986).
Duff, R. A. Legal Punishment. Stanford Encyclopedia of Philosofy. Edward N. Zalta (ed.). Summer 2013 Edition. http://palto.stanford.edu/archives/sum2013/entries/legal-punishment/.
Honre, Tony. About Law (An Introduction). Oxford: Oxford University Press, 1995.
Regoli, Robert, M. & John D. Hewitt. Exploring Criminal Justice. Boston, USA: Jones & Bartlett Publishers, 2008.