رویکرد نظام کیفری ایران در قبال اموال مرتبط با جرم

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشکده حقوق، واحد آیت الله آملی، دانشگاه آزاد اسلامی، آمل، ایران.

2 استادیار، گروه حقوق، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.

3 استادیار، گروه حقوق، دانشکده حقوق، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

تسلط قانونی بر اموال در قالب حق مالکیت تعریف‌شده که به مالکیت عین به معنای سلطه بر فیزیک مال مربوطه و مالکیت منافع در معنای حق استفاده و بهره‌برداری از منافع مال تقسیم‌شده است و ملی کردن، تملک قهری و مصادره از محدودیت‌های حق مالکیت هستند؛ برخی از اموال قابل تملک توسط اشخاص و برخی دیگر بدون مالک و متعلق به عموم معرفی‌شده‌اند. با این اوصاف مالکیت نه مطلقاً خصوصی و نه کاملاً عمومی است؛ طبق قاعده فقهی تسلیط مالک هرمالی، می‌تواند با هر شیوه و انگیزه‌ای هر تصرفی که بخواهد در مال خود داشته باشد یا از آن بهره‌مند گردد یا آن را بلااستفاده رها نماید؛ به مرور در زندگی اجتماعی انسان‌ها به تجربه و فراست آموختند که برای قاعده تسلیط محدودیت‌هایی در قالب قواعد و مقررات پیش‌بینی‌شده است تا در صورت بروز تخطی و سرپیچی اشخاص و سوءاستفاده از حقوق طبیعی و شرعی، این قوانین مانع ورود اضرار به دیگران گردد. در این تطور تاریخی مقنن از ضمانت اجراهایی از قبیل ملی کردن، مصادره یا توقیف اموال برای تنبیه و مجازات اشخاص خاطی بهره جُسته است؛ این تحقیق که با روش توصیفی تحلیلی انجام‌شده است به دنبال بررسی برخی سؤالات مطروحه در خصوص تحلیل حقوقی و جرم شناختی اموال مرتبط با جرم در نظام کیفری ایران است تا با مطالعه متون فقهی و حقوقی به برخی مسائل پاسخ دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The approach of Iran’s Criminal System on properties related to crimes

نویسندگان [English]

  • Naghmeh Makhdom 1
  • Asghar Abassi 2
  • Mehdi Esmaeili 3
1 Ph.D. student in criminal law and criminology, Faculty of law, Ayatollah Amli unit, Islamic Free University, Amol, Iran.
2 Professor, Law Department, Faculty of law and political science, chalus unit, Islamic Free University, chalus, Iran.
3 Professor, Law Department, Faculty of law, Tehran center unit, Islamic Free University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Confiscation of property that has been posed as a punishment and in some cases, there is no clear text for it, is considered a discretionary punishment. It can be considered a precautionary or preventive measure. No property is confiscated even if it results from a crime or it is a means to commit a crime unless there is a clear law in the criminal law to confiscate the property. In such cases, even properties that are not liable to be distrained for debt are confiscated, otherwise, the property is destructed or returned. Accordingly, the defendant’s property is confiscated for the benefit of the government, the legislator has used the executive guarantees under the title of nationalization and confiscation of property to punish and punish the relevant persons. This qualitative-analytical study aims at investigating some questions on legal analysis and criminology of property related to crime in Iran’s criminal law to answer some ambiguities by studying texts on law and jurisprudence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Legal analysis
  • criminology
  • property related to crime
  • ownership
  • Iran's criminal system
الف) منابع فارسی
اباذری فومشی، منصور. قانون اجرای احکام مدنی در نظم حقوق کیفری (تهران: انتشارات خرسندی، 1390).
احمدی، بهرام. سوءاستفاده از حق (تهران: نشر اطلاعات، 1385).
آدابی، علی. ضبط و مصادره اموال در جرائم مربوط به قاچاق از منظر قوانین کشور  (تهران: نشر آگاه، 1394).
اردبیلی، محمدعلی. حقوق جزای عمومی، جلد 2 (تهران: نشر میزان، 1394).
باختر، سید احمد، رئیسی، مسعود. بایسته‌های اجرای احکام مدنی، (تهران: نشر خط سوم، 1396).
بهرامی، بهرام. اجرای احکام مدنی، چاپ سوم (تهران: نشر مؤسسه فرهنگی انتشاراتی نگاه بینه، 1383).
تقی زاده، ابراهیم، هاشمی، سید احمدعلی. حقوق اموال و مالکیت (تهران: نشر مجد، 1400).
جعفری دولت‌آبادی، عباس. «ضبط اموال و شرایط آن در قرارهای تأمین کیفری»، ماهنامه دادرسی، 52(1394).
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. ترمینولوژی حقوق  (تهران: نشر گنج دانش، 1400).
چهکندی نژاد، علی، بستامی، پیام. «بررسی فقهی و حقوقی قصور و اشتباهات قضات در قوانین کیفری ایران»، مطالعات حقوق، 21(1400).
حبیب زاده، محمدجعفر، عمرانی، سلمان، پور غلام، حامد. «تحلیل جرم قمار در فقه و حقوق ایران»، نشریه پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، 20 (1389).
حسینی، سید محمدرضا. قانون اجرای احکام مدنی در رویه قضایی، چاپ دوم ( تهران: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی نگاه بینه، 1395).
خلیل‌ بن احمد. کتاب‌العین‌، چاپ‌ مهدی‌ مخزومی‌ و ابراهیم‌ سامرائی‌، (قم: مؤسسۀ دار الهجره، ۱۴۰۹).
خوئی، سید ابوالقاسم. مصباح الفقاهه فی المعاملات، جلد 2 (قم:نشر فقاهت، 1393).
دلیر، حمید. «حقوق اشخاص ثالث در فرآیند مصادره اموال در حقوق ایران و انگلیس»، مجله تحقیقات حقوقی 2،1(1395).
زراعت، عباس. اصول آیین دادرسی کیفری ایران، چاپ اول (تهران: نشر مجد، 1386).
زراعت، عباس. شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (تهران، نشر ققنوس، 1392).
سید جلیلی، سید مرتضی. «ملی کردن اموال از منظر حقوق خصوصی ایران و حقوق بین‌الملل» ( پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس، 1395).
شاکری، ابوالحسن، قلی زاده، بهروز. «ضبط اموال در حقوق کیفری ایران»، مجله دیدگاه‌های حقوق قضایی، 87(1398).
عامری، آفاق. «مصادره اموال ناشی از جرائم مواد مخدر و چالش‌ها و راهکارها»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس، 1396.
عبدالقادر عوده. التشریع‌ الجنائی‌ الاسلامی‌مقارناً بالقانون‌ الوضعی‌ (قاهره‌ مصر: المکتبه التوفیقیه، ۲۰۰۹).
غیاثوند، سعید، رهدارپور، اردشیر. کیفر مصادره اموال در جرائم مواد مخدر در حقوق کیفری ایران، کنفرانس ملی حقوق، فقه و فرهنگ، شیراز، 1(1399).
قربانی، فرج اله. مجموعه آراء وحدت رویه دیوان عالی کشور (جزایی)، چاپ 7 (تهران:انتشارات فردوسی،1390).
کاتوزیان، ناصر. حقوق مدنی اموال و مالکیت، چاپ هفتم (تهران: نشر میزان، 1382).
مرادی، بابک، وریا الماسی، کورش رام. ابتکارات ملی و حقوق بین الملل در گذار به عدالت انتقالی، چاپ اول (تهران: نشر پل، 1399)، ۵.