تأثیر مدیریت‌گرایی کیفری بر سیاست جنایی قضایی کشور ( با تأکید بر مجازات‌های جایگزین حبس)؛ چالش‌ها و فرصت‌ها

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری، گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری، گروه حقوق جزا و جرم شناسی، دانشکده حقوق، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

چکیده

اخیراً مفاهیمی تحت عنوان مدیریت‌گرایی کیفری در نظام عدالت کیفری کشور ما رواج یافته است. این اصطلاح به روش‌هایی اشاره دارد که با استفاده بهینه از منابع مادی و انسانی، نظام عدالت کیفری را کارآمدتر و مفیدتر ساخته و در برابر عموم پاسخ‌گو می‌نماید. از جمله راهکارها و نتایج استفاده از این سیستم، رواج سیاست کمی‌گرایی در قوه قضائیه و همچنین پدیدۀ عوام‌گرایی کیفری می‌باشد. در مقابل بر اساس آمار، تعداد زندانیان کشور در سال 1396، 377/289 نفر بوده است که از این تعداد فقط در خصوص 033/32 نفر مجازات‌های جایگزین حبس اعمال گردیده است؛ بنابراین، در سیاست جنایی قضایی کشور تنها در خصوص 5/8 درصد از محکومیت‌های حبس، مجازات‌های جایگزین حبس اعمال گردیده که اغلب همین موارد اندک نیز منحصر به جزای نقدی جایگزین حبس است و سایر مجازات‌های جایگزین حبس تا حدی مطرود باقی‌مانده‌اند. سؤال اصلی مطرح شده این است که چالش‌ها و فرصت‌های مطرح در بستر مدیریت‌گرایی کیفری در تمایل سیاست جنایی قضایی کشور به مجازات‌های جایگزین حبس چیست؟ از این رو، در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و گردآوری داده‌ها با بررسی منابع کتابخانه‌ای و همچنین رویۀ قضایی، این موارد، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است و دستاوردهای پژوهش شامل: مشخص نمودن آثار مدیریت‌گرایی کیفری بر سیاست جنایی قضایی کشور در حیطۀ استفاده از مجازات‌های جایگزین حبس و نیز تبیین چالش‌ها و پرداختن به زمینۀ فرصت‌هایی برای برون رفت از چالش‌های موجود در این خصوص است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Impact of Criminal Managerialism on the Country's Judicial Criminal Policy (with emphasis on Alternative Sentences of Imprisonment); Challenges and Opportunities.

نویسندگان [English]

  • Seyedalireza Mirkamali 1
  • Nazanin Hajizade 2
  • Alireza Abdolmaleki 3
1 Assistant Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 PhD student, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
3 PhD student, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran. Iran.
چکیده [English]

Most recently concepts such as criminal management have become popular in our country's criminal justice system. This term refers to methods that make the criminal justice system more efficient and useful and make it accountable to the public by making optimal use of material and human resources. Among the solutions and results of using this system is the prevalence of quantitative politics in the judiciary as well as the phenomenon of criminal populism. On the other hand, according to statistics, the number of prisoners in the country in 1396 was 289,377, of which only about 33,032 people were sentenced to alternative imprisonment; Therefore, in the criminal justice policy of the country, only 8/5 of imprisonment sentences have been applied with alternatives to imprisonment, most of which are limited to alternative fines to imprisonment, and other alternatives to imprisonment have remained almost neglected.
The main question raised is that what are the challenges and opportunities raised in the context of criminal managementism in the desire of the country's judicial criminal policy for alternative punishments of imprisonment? Therefore, in this research, using the descriptive-analytical method and data collection by examining library sources as well as judicial procedure, these cases have been investigated and analyzed, and the results of the research include:
Determining the effects of penal managementism on the criminal justice policy of the country in the area of using alternative punishments of imprisonment, as well as explaining the challenges and dealing with the opportunities to overcome the existing challenges in this regard.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Criminal justice Policy
  • Management
  • Criminal Populism
  • Statist
  • Alternatives to Imprisonment
الف) منابع فارسی
ابول اسال، ژان. «جایگزین‌های سلب آزادی و برآورد ترازنامه اجرای آنها در حقوق فرانسه»، ترجمه علی حسین نجفی ابرندآبادی. مجله تحقیقات حقوقی، 31 و 32(1379).
استون و پیپر، سوزان و کریستین. «کیفرشناسی نوین و سیاست‌های تازه»، ترجمه فیروز محمودی جانکی و رسول عابد. فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم، 21(1390).
آخوندی، محمود، آئین دادرسی کیفری، جلد چهارم (قم: نشر اشراق، 1379).
بکاریا، سزار. جرایم و مجازات‌ها، ترجمه محمدعلی اردبیلی (تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، 1374).
پاک نهاد، امیر، سیاست جنایی ریسک مدار، چاپ اول (تهران، انتشارات میزان، 1388).
پرت، جان. عوام‌گرایی کیفری، بسترها، عوامل و آثار، برگردان هانیه هژبرالساداتی (تهران: انتشارات میزان، 1392).
پیکا، ژرژ. جرم شناسی، ترجمه علی حسین نجفی ابرندآبادی (تهران: انتشارات میزان، 1393).
جعفری و احمدی، امین و اصغر. «عوام‌گرایی در عرصه سیاست‌گذاری کیفری زیست محیطی». فصلنامه اخلاق زیستی، 5،15(1394).
حسینی و اسمعیل زاده، حسین و لیدا، «جنبه‌های عوام‌گرایی سیاست کیفری ایران در قبال فساد اقتصادی»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 14،54(1393).
خاکسار و غلامی، داود و حسین، «سیاست جنایی قضایی ایران در رابطه با مجازات‌های جایگزین حبس»، مجله پژوهش‌های حقوق جزا و جرم شناسی، 11(1397).
خزائی، منوچهر. فرآیند کیفری (مجموعه مقالات)، (تهران: انتشارات گنج دانش، 1377).
رستمی، ولی. «مشارکت مردم در فرآیند کیفری (بررسی سیاست جنایی کشورهای غربی)»، فصلنامه حقوق، 37،2(1386).
ریاحی، جواد، «مبانی مجازات‌های اجتماعی با رویکرد به سیاست کیفری اسلام» (رساله دکترا، پردیس فارابی دانشگاه تهران، 1392).
غلامی، حسین. تکرا جرم، (تهران: انتشارات میزان، 1382).
فارال، استفن، جاناتان جکسون و امیلی گری، نظم اجتماعی و ترس از جرم در دوران معاصر، ترجمه محمدرضا نیکوکار، چاپ اول (تهران: انتشارات میزان، 1392).
فرجیها و مقدسی، محمد و محمدباقر. پاسخ‌های کیفری عوام‌گرایانه به مفاسد اقتصادی، دایره المعارف علوم جنایی، چاپ دوم (تهران: بنیاد حقوقی میزان، 1392).
فرجیها و مقدسی، «محمد و محمدباقر. رویکرد عوام‌گرایی کیفری به عدالت کیفری نوجوانان و جوانان»، مجله آموزه‌های حقوقی (دانشگاه عدوم اسلامی رضوی)، 14(1389).
فرجیها، ‌محمد، «بازتاب رسانه‌ای جرم». فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 6،22(1385).
قاسمی و فرجیها، راضیه و محمد. «چالش عدالت و کارایی در گفتمان مدیریت‌گرایی کیفری»، آموزه‌های حقوق کیفری، 9(1394).
قماشی، احمدی، سعید، انور. «بسترهای پیدایش عوام گرایی در دادرسی کیفری». فصلنامه تحقیقات حقوقی، 5(1397).
قناد و اکبری، فاطمه و مسعود. «امنیت‌گرایی سیاست جنایی». فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، 5،18(1396).
قیاسی، جلال الدین. مبانی سیاست جنایی حکومت اسلامی،چاپ اول (قم:  نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۵).
محمودی جانکی، فیروز. «توجیه مداخله کیفری؛ اصول و ضرورت‌ها». فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، 1،3(1392).
مختاری، علیرضا. «سنجش اهداف واکنش جزایی در دادگاه‌های اصفهان و شیراز». پایان نامه کارشناسی ارشد، شیراز: دانشگاه شیراز، 1387.
مقدسی و فرجیها، محمدباقر و محمد. «رویکرد عوام‌گرایی کیفری به جرایم جنسی (مطالعه تطبیقی)». مجله پژوهش‌های حقوق تطبیقی، 15،2(1390).
مهرا، نسرین. «کیفر و چگونگی تعیین آن در فرآیند کیفری در انگلستان». مجله تحقیقات حقوقی، 45 (1386).
میرخلیلی، سید محمود و تقی یعقوبی. «بررسی عوامل قضایی افزایش جمعیت کیفری زندان‌ها». فصلنامه راهبرد، 26،82(1396).
میرکمالی و حاجی زاده، علیرضا و نازنین. کارکردها و چالش‌های رسانه در حیطه مدیریت جمعیت کیفری (دانشنامه مدیریت جمعیت کیفری؛ مجموعه مقالات برگزیده همایش ملی مدیریت جمعیت کیفری؛ نظریه و رویه)، چاپ اول (تهران: انتشارات میزان، 1399).
نیازپور، امیرحسن. «سرعت بخشی به فرآیند کیفری: سازکاری برای پیشگیری از بزهکاری». مجله پژوهش حقوق و سیاست، 12،28(1389).
وی رابرتز، جولیان،استالانز لورتا جی ،دیوید ایندرمار، مایک هاف. عوام گرایی کیفری و افکار عمومی؛ درس‌هایی از پنج کشور، ترجمه زینب باقری نژاد، سودابه رضوانی، مهدی کاظمی جویباری و هانیه هژبر الساداتی (تهران: نشر میزان، 1392). 
ب) منابع خارجی
- Bottoms, A. E. “The philosophy and politics of punishment and sentencing”. In: Clarkson, C. and Morgan, R. (Eds). The politics of sentencing reform. Oxford: Clarendon Press, 1995.
- Brown, Darryl K, “The reverse effects of efficiency in criminal process”, Virginia Law Review, Vol. 100 No.183.2014.
- Delmas Marty, Mireille. Mode\’les. Et Mouvements de Politique. Criminella. Economica, 1983.
- Jones, R. “Populist leniency, crime control and due process”. Theoretical Criminology, 14(3), 2010.
- Mcllaughin, Eugene and Muncie, John, The Sage Dictionary of Criminology, Sage Publications, 2001.
- Packer, Herbert, Two Models of the Criminal Process, Stanford: Stanford University Press, 1968.
- Petersilia, Johan, Community Corrections, First Published, Newyork: Oxford University Press, 1998.
- Pfeiffer, C. Windzio, M. and Kleimann, M. “Media use and its impacts on crime perception, sentencing attitudes and crime policy”, European Journal of Criminology, 2(3), 2005.
- Prrat, J. Penal Populism. London, Routledge, 2007.
- Rabinson, Gwen & Crown, Lian, “Offender Rehabilitation”, first edition, new york: sage publication, 2009.
- Rosenberger, J. S. and Callanan, V. J. “The influence of media on penal attitudes”. Criminal Justice Review, 36(4), 2011.
- Van Ness- Daniel, W, Restorative justice around the World, paper for United Nations crime congress Ancillary meeting, Vienna, Austria, 2000.
www.newspaper.hamshahri.org