واقع‌گرایی در تصمیم‌گیری کیفری

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، البرز، ایران.

2 گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

تصمیم‌گیری قضایی صرف‌نظر از اینکه باید عادلانه و منطبق با قوانین و مقرراتِ حاکم باشد، متأثر از عوامل مختلفی همچون نارسایی مجموعه قوانین و قواعد حقوقی برای پاسخگویی به همۀ موضوعات و دعاوی مطروحه، نگرش و شخصیت مقام قضایی، مصلحت‌سنجی قضایی و ... می‌باشد. تصمیم‌گیری قضایی، برداشت و قرائت قاضی به‌عنوان یک انسان از متن قانون است؛ زیرا قانون بعد از تصویب، ثابت، اما جامعه مواجه با تغییرات و تحولات گوناگون است. بر همین اساس، در برابر عملکرد کُند قانونگذار، مسائل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به‌سرعت تغییر می‌یابند. در این بین، این قاضی است که قانون را در حد اختیار خود با واقعیات موجود منطبق و اقدام به تصمیم‌گیری می‌نماید.
نوشتار پیش رو که پژوهشی توصیفی ـ تحلیلی و برمبنای روش اسنادی است، درصدد است تا علاوه‌بر شناخت نظریه‌های شکل‌گرایی و واقع‌گرایی، زمینه‌ها و جلوه‌های گرایش قضات به واقع‌گرایی و پرهیز از شکل‌گرایی در تصمیم‌گیری کیفری را بررسی نماید. مسئله اصلی این است که قضات در تصمیم‌گیری قضایی در امور کیفری باید به واقعیات موجود و عادلانه بودن احکام توجه نمایند یا اینکه به اجرای بی‌چون‌وچرای قوانین می‌پردازند؟ ازاین‌رو پس از بررسی نظریه‌های شکل‌گرایی و واقع‌گرایی، به زمینه‌های گرایش قضات به واقع‌گرایی در تصمیم‌گیری کیفری و نمودهای این گرایش در تصمیم‌گیری کیفری می‌پردازیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Realism in Criminal Decision Making

نویسندگان [English]

  • Gholamreza Mohammad Nasl 1
  • Ayoub Noorian 2
1 Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law and Political Sciences, Karaj Branch, Islamic Azad University, Alborz, Iran.
2 Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Judicial decision-making, regardless of whether it should be fair and in accordance with the rules and regulations, is influenced by various factors such as the inadequacy of the set of rules and legal rules to answer all issues, lawsuits, attitudes and personality of the judiciary, judicial expediency. Judicial decision-making is the perception and reading of a judge as a human being from the text of the law; Because the law is fixed after approval, but society is faced with various changes and developments. Accordingly, in the face of the slow performance of the legislature, social, economic, and cultural issues are rapidly changing. In the meantime, it is the judge who adapts the law to the existing facts to the best of his ability and makes decisions.
The main purpose of the present article, which is a descriptive-analytical research and is based on documentary method, in addition to reviewing and rethinking theories of formalism and realism, examining the contexts and manifestations of judges' tendency to realism and avoiding formalism in decision. The question is, should judges in judicial decision-making in criminal matters pay attention to the facts and the fairness of the sentences, or should they enforce the laws unquestioningly? Therefore, after examining the theories of formalism and realism, we turn to the fields of tendency of judges to realism in criminal decision making and the manifestations of this tendency in criminal decision making.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Formalism
  • Realism
  • Interest Survey
  • Criminal Law
  • Judicial Decision-Making

مراجع

فهرست منابع

الف. منابع فارسی
آشوری، محمد. آیین دادرسی کیفری. جلد اول. تهران: انتشارات سمت، 1384.
ابدالی، مهرزاد. فلسفه حقوق و نظریه‌های حقوقی. چاپ دوم. تهران: انتشارات مجد، 1393.
امامی، محمد و محمدهادی صادقی. «مصلحت‌گرایی در دادرسی‌های جزایی». مجله حقوقی دادگستری  23(1377): 96-57.
بابایی، ایرج. «مبانی نظری رویکرد تحلیل اقتصادی حقوق». پژوهش حقوق و سیاست 9(23) (1386): 60-13.
بارنا، لی‌لی، جوهاز دوروتیا، ماروک سوماک و داگلاس دورا ویراگ. «ویژگی‌های یک قاضی خوب؛ اصول اخلاق قضایی و رفتار حرفه‌ای». ترجمة مهدی ناصری دولت‌آبادی و مصطفی صبوری. فصلنامه قضاوت 91 (1396): 191-163.
ترکان، هاجر و محمد کجباف.‌ «نگرش چیست؟». فصلنامه توسعه علوم رفتاری 1(1) (1387): 54-49.
جعفری، مجتبی. جامعه‌شناسی حقوق کیفری. چاپ اول. تهران: نشر میزان، 1392.
جمشیدی، علیرضا و علیرضا نوریان. «متناسب بودن تعقیب کیفری: مفهوم، مبانی و جلوه‌ها در حقوق ایران و انگلستان». فصلنامه پژوهش حقوق کیفری 3 (1392): 161-143.
چینهنگو، آستین. مبانی فلسفه حقوق. ترجمة هیبت‌الله نژندی‌منش. چاپ اول. تهران: انتشارات خرسندی، 1394.
حیدری، الهام. «معامله اتهام در حقوق کامن‌لا و نهادهای نزدیک به آن در دادرسی کیفری ایران». مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی 1 (1395): 41-60.
خالقی، علی. آیین دادرسی کیفری. چاپ اول. تهران: انتشارات مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، 1388.
دل وکیو، جورج. فلسفه حقوق. ترجمة جواد واحدی. چاپ سوم. تهران: نشر میزان، 1391.
زینالی، امیرحمزه و محمدحسین کوره‌پز. «قانونگذاری جنایی در پرتو نظریه مصالح (مهندسی اجتماعی): با تأکید بر نظام صدور حکم». فصلنامه مجلس و راهبرد 93 (1397): 235-209.
صادقی، محمدهادی. «بزه‌پوشی». مجله حقوقی دادگستری 28 و 29 (1378): 192-161.
غلامی، حسین. اصل حداقل بودن حقوق جزا. چاپ اول. تهران: نشر میزان، 1393.
فرح‌بخش، مجتبی. جرم‌انگاری فایده‌گرایانه. چاپ اول. تهران: میزان، 1391.
فلاحی، احمد. ضرورت جرم‌انگاری. چاپ اول. تهران: نشر دادگستر، 1392.
کاتوزیان، ناصر. فلسفه حقوق. جلد اول. چاپ دوم. تهران: نشر شرکت سهامی انتشار، 1380.
کلانتری، کیومرث. «تحلیل بحران در حقوق موضوعه کیفری ایران و راهکارهای خروج از آن». رساله دکترای حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، 1381.
کلی، جان موریس. تاریخ مختصر تئوری حقوقی در غرب.ترجمۀ محمد راسخ. تهران: انتشارات طرح نو، 1382.
گسن، رمون. «بحران در سیاست جنایی کشورهای غربی». ترجمة علی‌حسین نجفی ابرندآبادی. مجله تحقیقات حقوقی 10 (1371): 336-275.
منصورآبادی، عباس، جواد یاوری، مهدی شیدائیان و عباس رحیمی‌نژاد. «الگوهای تصمیم‌گیری قضایی در آمریکا و ایران». فصلنامه پژوهش حقوق کیفری 5(18) (1395): 164-143.
نجفی‌توانا، علی و شهرداد دارابی. «درآمدی بر جرم‌شناسی راست جدید و گرایش‌های آن». فصلنامه تحقیقات حقوقی آزاد 34 (1389): 228-204.
نوربها، رضا. «سیاست جنایی سرگردان». مجله تحقیقات حقوقی دانشگاه شهید بهشتی 26-25 (1378): 127-103.
ب. منابع انگلیسی
Iglesias Vila, Marisa. Facing Judicial Discretion, Legal Knowledge and Right Answers Revisited (Law and Philosophy Library). Boston: Kluwer Academic Publishers, 2001.
Kate, Malleson. The New Judiciary (The Effects of Expansion and Activism). London: Rutledge, 1999.
Kramer, Greg. M. Plea Bargaining Recommendation by Criminal Defense Attorneys: Legal Psychological and Substance Abuse Rehabilitative Influences. Pennsylvania: Drexel University, 2005.
Lacey, Nicola. “Making Sense of Criminal Justice.”In a Reader in Criminal Justice, edited by N. Lacey. Oxford: Oxford University Press, 1994.
Leiter, Brian. “American Legal Realism.” In Philosophy of Law and Legal Theory published in A Companion to Philosophy of Law and Legal Theory, edited by Dennis Michael Patterson, 249-266. Chicago: Blackwell 2010.
Liefh H. Cart, and Thomas F. Burke. Reason in Law. Ninth Edition. Chicago: University of Chicago Press, 2015.
Pound, Roscoe. “The Scope and Purpose of Sociological Jurisprudence.” Harvard Law Review 2 (1912): 140-168.
Tebbit, Mark. Philosophy of Law, an Introduction. London: Rutledge, 2005.
Wacks, Raymond. Understanding Jurisprudence: An Introduction to Legal Theory. Oxford: Oxford University Press, 2009.
پژوهشهای حقوق جزا و جرم شناسی
دوره 8، شماره 16
بهمن 1399
صفحه 113-134

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار