بسترهای بروز ابزارگرایی کیفری

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدّرس.

2 دانشجوی دوره دکترا حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه تربیت مدرس.

چکیده

ابزارگرایی کیفری عبارت است از «استفاده از مقولات کیفری به‌عنوان در دسترس‌ترین ابزار برای دستیابی به هر هدف و مصلحتی، به منظور حل یا تسکین سریع و آسان یک مسأله، بدون در نظر گرفتنِ اصول مسلّم حقوقی و اخلاقی». در نوشتار حاضر در پاسخ به این پرسش که زمینه‌ساز‌های بروز ابزارگرایی کیفری در نظام‌های سیاست جنایی کدام اند، دو دسته عوامل را برشمرده‌ایم: نخست بسترهای نظری شامل بنیان‌های سیاسی، مدل سیاست جنایی و مبانی اخلاقی. دوم بسترهای عملی که دربرگیرنده غلبه عقلانیت ابزاری و تک‌گفتاری در حوزه عمومی، مناسبات قدرت و در نهایت ویژگی‌های فردیِ کارگزاران سیاست جنایی است. سپس در پاسخ به این پرسش که برای برون‌رفت سیاست جنایی از ابزارگرایی کیفری چه می‌توان کرد، خنثی‌سازی بسترهای ابزارگرایی کیفری از طریق مستقر کردنِ اخلاق فضیلت‌گرای اسلامی به جای اخلاق پیامدگرا به‌ویژه در بنیان‌های سیاسی، اجرای فرایندهای تقنینی، قضایی و اجراییِ سیاست جنایی در حوزه عمومی و در فضای مفاهمه، ارتقای دانش دست‌اندرکاران سیاست جنایی و گزینش افراد خلاق و عاری از مشکلات روان‌شناختی برای تصدیِ این سمت‌ها مطرح می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The contexts of penal instrumentalism

نویسندگان [English]

  • Mohammad Jafar Habibzade 1
  • Hamed Rahmanian 2
1
2
چکیده [English]

Penal instrumentalism means resorting to criminal matters as the most accessible instrument to achieve any goals and goods for a quick and easy resolution and relief of a problem, by ignoring the evident legal and moral principles. In this essay for answering to what contexts reveal the penal instrumentalism in the criminal policy systems, we numerate two set of factors: first, theoretical contexts involving theoretical foundations which, if will be accepted by criminal policy makers,they will contextualize instrumental usage of criminal matters. Political foundations, criminal policy models, and moral bases are embedded in this category. Second, the practical contexts mean those facts and circumstances which if exist, can actuate criminal policy makers, aside from their theoretical foundations, to penal instrumentalism. Domination of instrumental rationality and monologue in the public sphere, power and authority relations, and finally individual characteristics of criminal policy agents are embedded in this category.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Goal and mean
  • Power
  • Authority
  • moral
  • criminal policy model
. آشوری، محمد. آیین دادرسی کیفری. تهران: سمت، چاپ یازدهم، 1381.
2. احمدی طباطبایی، سیّدمحمدرضا. اخلاق و سیاست (رویکردی اسلامی و تطبیقی). تهران: دانشگاه امام صادق(ع)، 1387.
3. ادواردز، الستر و جولز تاونزند. تفسیرهای جدید بر فیلسوفان سیاسی مدرن: از ماکیاولی تا مارکس. ترجمه خشایار دیهیمی. تهران: نشر نی، 1390.
4. اسمارت، بَری. میشل فوکو. ترجمه لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان. تهران: کتاب آمه، 1385.
5. افروغ، عماد. درآمدی بر رابطه اخلاق و سیاست، نقدی بر ماکیاولیسم. تهران: سوره مهر،1390.
6. بلاو، پیتر ام. دیوان‌سالاری. ترجمه احمد تدین. در کتاب: عقلانیت و آزادی، مقالاتی از ماکس وبر و درباره ماکس وبر. ترجمه یدالله موقن و احمد تدین. تهران: هرمس، چاپ سوم، 1389.
7. بندیکس، راینهارد. سیمای فکری ماکس وبر. ترجمه محمود رامبد. تهران: هرمس، چاپ دوم، 1388.
8. پلامناتز، جان. انسان و جامعه، نظریه سیاسی و اجتماعی از ماکیاولی تا مارکس. ترجمه کاظم فیروزمند. تهران: روزنه، 1387.
9. دلماس‌مارتی، می‌ری. نظام‌های بزرگ سیاست جنایی. ترجمه علی‌حسین نجفی ابرندآبادی. ج 1، تهران: میزان، 1381.
10. دلماس‌مارتی، می‌ری. نظام‌های بزرگ سیاست جنایی. ترجمه علی‌حسین نجفی ابرندآبادی. ج 2، تهران: میزان، 1387.
11. دلماس‌مارتی، می‌ری. پارادایم جنگ علیه جرم. ترجمه روح‌الدین کردعلیوند. مقاله در: تازه‌های علوم جنایی، مجموعه مقاله‌ها. تهران: میزان، 1388.
12. راسل، برتراند. قدرت. ترجمه نجف دریابندری. تهران: خوارزمی، 1367.
13. صانعی، پرویز. حقوق و اجتماع (رابطه حقوق با عوامل اجتماعی و روانی). تهران: طرح نو. 1381.
14. صناعی، محمود. آزادی فرد و قدرت دولت (تامس هابز، جان لاک، جان استوارت میل). تهران: هرمس، چاپ پنجم، 1384.
15. طوسی، خواجه نصیرالدین. اخلاق ناصری. تصحیح: مجتبی مینوی و علیرضا حیدری. تهران: خوارزمی، چاپ پنجم، 1373.
16. کیخا، عصمت. مناسبات قدرت و قانون در ایران معاصر. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1388.
17. گارلند، دیوید. مجازات و فناوری‌های قدرت: اثر میشل فوکو. ترجمه رحیم نوبهار. مقاله در: تازه‌های علوم جنایی، مجموعه مقاله‌ها. تهران: میزان، 1388.
18. لازرژ، کریستین. درآمدی بر سیاست جنایی. ترجمه علی‌حسین نجفی ابرندآبادی. تهران: میزان، چاپ دوم، 1390.
19. ماکیاولی، نیکلاس. شهریار. ترجمه محمود محمود. بی‌جا. بی‌تا.
20. مطهری،‌ مرتضی. مجموعه آثار. ج 16. تهران: صدرا، چاپ دوازدهم، 1388.
21. موسوی خمینی، روح الله. صحیفه امام.  ج 20. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره). 1379.
22. میلر، دیوید. فلسفه سیاسی. ترجمه کمال پولادی. تهران: نشر مرکز، 1388.
23. نجفی ابرندآبادی. علی‌حسین. سیاست جنایی. مقاله در: علوم جنایی (گزیده مقالات آموزشی برای ارتقاء دانش دست‌اندرکاران مبارزه با مواد مخدر در ایران). تهران: نشر سلسبیل، 1384.
24. نوذری، حسینعلی. بازخوانی هابرماس. تهران: نشر چشمه، چاپ سوم، 1389.
25. نویمان، فرانتس. آزادی و قدرت و قانون. ترجمه عزت‌الله فولادوند. تهران: خوارزمی، چاپ دوم، 1390.
26. وبر، ماکس. قدرت و سلطه. ترجمه یدالله موقن. مقاله در کتاب: عقلانیت و آزادی، مقالاتی از ماکس وبر و درباره ماکس وبر. ترجمه یدالله موقن و احمد تدین. تهران: هرمس، چاپ سوم، 1389.
27. وینسنت، اندرو. نظریه‌های دولت. ترجمه حسین بشیریه. تهران: نشر نی، چاپ هفتم، 1389.
28. هابز، توماس. لویاتان. ترجمه حسین بشیریه. تهران: نشر نی، 1380.
29. هولمز، رابرت ال. مبانی فلسفه اخلاق. ترجمه مسعود علیا. تهران: ققنوس، 1382.
- http://www.tabnak.ir/fa/news/167223/ .6/3/1390
اوباما ـ مجوز ـ استراق ـ سمع ـ را ـ امضا ـ کرد
 
منابع انگلیسی
1. Edgar, Andrew; Habermas, The Key Consepts; Routledge; 2006.
2. Manning, Peter K.; aspects of non-democratic policing: the rise of the NAZI policing system; In: New Perspectives On Crime And Criminal Justice; Edited by: Austin Sarat; Emerald Group Publishing; 2009
3. Stuntz, William J.; The political constitution of criminal justice; Harvard Law Review; Jan. 2006: 780.
4. Zedner, Lucia; Dangers of Dystopias in Penal Theory; oxford journal of legal studies; Vol.22; No.2; 2002; pp. 341-366.