مسؤولیت کیفری اشخاص حقوقی دولتی در عرصۀ داخلی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه شهید بهشتی.

2 کارشناس ارشد معارف اسلامی و حقوق جزا و جرمشناسی.

چکیده

تا پیش از تصویب قانون مجازات اسلامی 1392 سکوت قانونگذار کیفری در خصوص مسؤولیت کیفری اشخاص حقوقی با توجه به اصول حقوقی منجر به مصونیت مطلق اشخاص حقوقی به‌ویژه دولتی از مسؤولیت کیفری شده بود؛ اما تصویب این قانون علاوه بر پذیرش مسؤولیت کیفری اشخاص حقوقی به‌عنوان نظریه‌ای عمومی، راه را بر مسؤولیت کیفری اشخاص حقوقی دولتی در حوزه تصدی‌گری نیز گشود. مقاله حاضر با نقد دیدگاه نخست، به تبیین نظریه مورد انتخاب قانونگذار می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Criminal Liability of Govermental Legal Persons in Iran Legal system

نویسندگان [English]

  • Ghassem Mohammadi 1
  • Alireza Khanizadeh 2
1
2
چکیده [English]

The silence of penal legislator on legal persons before the ratification of the Islamic Penal Code in 2013, had led to absolute immunity of legal persons from criminal liability in Iran legal system according to the legal principles However the law ratification opened the way of criminal liability of governmental legal persons in the exercise of Policies in addition to the criminal liability of the legal persons as a general theory. This article explains the theory choice of legislator by criticizing the first view.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Legal Person
  • Criminal Liability
  • principles of criminal liability
  • legal person of public law
  • public legal person
منابع فارسی
1.آنسل، مارک. دفاع اجتماعی. ترجمه و تحقیق محمد آشوری و علی حسین نجفی ابرند آبادی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1370.
2. اردبیلی، محمدعلی. حقوق جزای عمومی. تهران: میزان، 1378.
3. استفانی، گاستون، ژرژ لواسور و برنار بولوک. آیین دادرسی کیفری، ترجمه حسن دادبان، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، 1377.
4. اسکینی، ربیعا. حقوق تجارت: شرکت‌های تجاری. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، 1375.
5. جوان، موسی. مبانی حقوق. تهران: چاپ رنگین، 1326.
6. حبیبی، یدالله. حقوق و قوانین معاملات دولتی. تهران: مجد، 1385.
7. دلفانی، علی اشرف. مبانی مسؤولیت کیفری در حقوق اسلام و فرانسه. قم: بوستان کتاب قم، 1382.
8. دلماس مارتی، می‌ری. نظام‌های بزرگ سیاست جنایی. ترجمه علی‌حسین نجفی ابرند آبادی. تهران: میزان، 1381.
9. صانعی، پرویز. حقوق جزای عمومی. تهران: کتابخانه گنج‌دانش، چاپ پنجم، 1372.
10. صفار، محمدجواد. شخصیت حقوقی. تهران: نشر دانا، 1373.
11. طباطبایی موتمنی، منوچهر. حقوق اداری. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ نهم، 1383.
12. علی‌آبادی، عبدالحسین. حقوق جنایی. تهران: فردوسی، 1373.
13. غمامی، مجید. مسؤولیت مدنی دولت نسبت به اعمال کارکنان خود. تهران: نشر دادگستر، 1376.
14. فرج‌اللهی، رضا. مسؤولیت کیفری اشخاص حقوقی در حقوق فرانسه. تهران: میزان، 1388.
15. قاضی شریعت پناهی، ابوالفضل. بایسته‌های حقوق اساسی. تهران: نشر دادگستر، چاپ چهاردهم، 1377.
16. کاتوزیان، ناصر. گامی به سوی عدالت: مجموعه مقالات. تهران: دانشگاه تهران، 1379.
17. کاتوزیان، ناصر. مسؤولیت مدنی. تهران: دانشگاه تهران، 1370.
18. کلارکسون، سی.ام.وی. تحلیل مبانی حقوق جزا. ترجمه حسین میرمحمد صادقی، تهران: جهاد دانشگاهی دانشگاه شهید بهشتی، 1371.
19. کوشا، جعفر. جرایم علیه عدالت قضایی. تهران: میزان، 1381.
20. گارو، رنه. مطالعات نظری و عملی در حقوق جزا. ترجمه و تطبیق سیّدضیاءالدین نقابت. تهران: مهرآیین، 1363.
21. میرسعیدی، منصور. مسؤولیت کیفری. تهران: میزان، 1385.
22. العوجی، مصطفی. القانون الجنائی العام، الجزءالثانی، المسؤولیة الجنائیه. بیروت: نوفل، 1992.
23. عوده، عبدالقادر. التشریع الجنائی الاسلامی، الجزءالاول. بیروت: داراحیاء التراث العربی، بی تا.
24. اشتیاق، وحید. «گرایش به پذیرش و توسعه مسؤولیت کیفری اشخاص حقوقی: واکنش واقع‌گرایانه به آثار توسعه». مجله پژوهشهای حقوقی 11 (1386).
25. اشتیاق، وحید. «مسؤولیت کیفری اشخاص حقوقی». رساله دکترا، تهران: مدرسه عالی شهید مطهری (ره)، 1385.
26. باقرزاده، محمدرضا. «بحثی درباره مسؤولیت کیفری دولت». نشریه معرفت 4 (1379).
27. برادران نصیری، هژبر. «مسؤولیت کیفری اشخاص حقوقی در حقوق ایران و فرانسه: مطالعه ضمانت اجراهای معمول نسبت به اشخاص حقوقی». پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشکده معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق(ع)، 1382.
28. حسنی، محمدحسن. «مسؤولیت کیفری اشخاص حقوقی». پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشکده حقوق دانشگاه شهیدبهشتی، 1374.
29. حسین زاده، پوراندخت. «مسؤولیت سازمان‌های اداری». پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، 1358.
30. حسینجانی، بهمن. «اصل شخصی بودن مسؤولیت کیفری با نگرشی بر قوانین کیفری فرانسه و امریکا». پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 1383.
31. دامغانی، محمدتقی. «مسؤولیت کیفری اشخاص حقوقی در قوانین ایران» مجله کانون وکلا 65 (1338).
32. عبداللهی، اسماعیل. «مسؤولیت کیفری بدون تقصیر در نظام حقوقی انگلستان و ایران». رساله دکترا، تهران: دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، 1386.
33. فرج اللهی، رضا. «تأثیر داده‌های جرم‌شناختی بر تحولات مسؤولیت کیفری». رساله دکترا، تهران: دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، 1387.
34. کوشا، جعفر و باقر شاملو. «نوآوری‌های قانون جزای جدید فرانسه». مجله تحقیقات حقوقی 20 (1376).
35. نجفی ابرند آبادی، علی‌حسین. «مسؤولیت کیفری بین‌المللی». مجله تحقیقات حقوقی 15 (1374-1373).
36. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین. «از عدالت کیفری کلاسیک تا عدالت ترمیمی». فصلنامه دانشگاه علوم اسلامی رضوی (الهیات و حقوق) 9-10 (1382).
 
 منابع خارجی
1. Ashworth, Andrew; Principles of Criminal Law, Oxford: Oxford University Press, 1999.
2. Mari, Catherine; Droit Pénal Général, Paris: Hachette, 2005.
3. Mayaud, Yves; Droit Pénal Général, Paris: PUF, 2007.
4. Pradel, Jean; Droit Pénal Général, Paris: Cujas, 2006-2007.
5. Stefani, Gaston, Georges Levasseur et Bernard Bouloc; Précis de Droit Pénal Général, Paris: Dalloz, 20 ed, 2008. 
7. Wells, Celia; Corporation and Criminal Responsability, 2 nd edn., Oxford: Oxford University Press, 2001.
8. Clough, Jonathan. The Prosecution of Corporations. Thesis, phd, Monash University, 2004.
9. Coleman, Bruce. Is Corporate Criminal Liability Really Necessary? Southwestern Law Journal, 29, 1976.
10. Délébeque, philippe. Les Sanctions de L’Article 131-39 , 3,5, 6, et7 , Rev. des Sociétés, 1993.
11. Etiénne, Picard. La Responsabilité des Personnes Morales de Doit public Fondement et Champ d’Application Rev. des Sociétés, extrait du N. 2. Dalloz, 1993.
12. Evance, Jessica. Corporate Ciriminial Liability for Manslaughter: The Need for Reform to Combat Worklacc Death and Serious Injury. Thesis, Murdoch University, 2002.
13. Franchi, Francois. “Á quoi peut bien servir La Responsabilité pénal des Personne Morales.” Revue de Science Criminille et de Driot Pénal Comparé 2 (1996).
14. Hirsch, H.J. “La Criminialisation du Comportement Collectif.” in Criminal Liability of Corporation, edited by Hans de Doelder and Klaus Tiedemann, xiv th Internation Congress of Comparative Law, The Hague, Kluwer Law International , 1st ed., 1996.
15. Leigh, L.H., The Criminal Liabihity of Corporation and Other Groups, Ottawa Law Review, 1997.
16. Rénaud, Pascale, Le Responsabilite Pénal du Chef d’Entereprise, Thèse de doctorat, Montpollier, 1994.