قاعده‌های تفسیری ویژه در حقوق جنایی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر

چکیده

از میان قاعده‌های تفسیری، فقط دو قاعدۀ تفسیر محدود و تفسیر به سود متهم ویژۀ حقوق جنایی‌اند. ویژه‌بودن آن‌ها به ویژه‌بودن اصل قانون‌مندی در حقوق جنایی برمی‌گردد. قاعدۀ تفسیر محدود پاس‌دار اصل قانون‌مندی جرم است و می‌توان آن را تفسیر «استوار بر» یا «همسو با» اصل قانون‌مندی جرم تعریف کرد. در نتیجه، کارکرد این قاعده پاس‌داری از حق‌های جامعه، بزه‌دیده و متهم است و به همین دلیل بر قاعدۀ تفسیر به سود متهم که فقط ناظر به متهم است اولویت دارد. قاعدۀ تفسیر به سود متهم به آخرین مرحلۀ تفسیر قانون جنایی تعلق دارد و کارکرد آن پاس‌داری از حق متهم در چارچوب اصل اباحه و فرض بی‌گناهی است. این قاعده هنگامی اِعمال می‌شود که بر پایۀ نظریۀ تفسیری مربوط و سایر قاعده‌های تفسیری نتوان معنایی از قانون جنایی را بر معنای دیگر اولویت داد و در آن صورت، باید معنایی را برگزید که به سود متهم باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Special Canons of Interpretation in Criminal Law

نویسنده [English]

  • Ali Shojaei
چکیده [English]

Canons of restrictive interpretation and interpretation in favor of the accused are, among all canons of interpretation, special in criminal law. The canon of restrictive interpretation, which protects the principle of legality in criminal law, could be defined as the interpretation based on or in line with the legality of crimes. As a result, this canon serves as protecting the rights of the society, victims and the accused and, therefore, takes precedence over the canon of interpretation in favor of the accused, which only is on the accused. The latter canon belongs to the final phase of interpreting a criminal law and protects rights of the accused in the framework of principle of permissibility and presumption of innocence. The canon applies when a meaning of a criminal law could not be preferred on the basis of relevant theories of interpretation and other canons on interpretation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • canon of interpretation
  • theory of interpretation
  • principle of legality
  • restrictive interpretation
  • interpretation in favor of the accused

مراجع

آقایی‌نیا، حسین. جرایم علیه اشخاص (جنایات). چ 1. تهران: نشر میزان، 1384.
امیدی، جلیل. «تفسیر قانون در حقوق انگلستان.» مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی 38 (1376): 122-85.
امیدی، جلیل. تفسیر قانون در حقوق جزا. چ 1. تهران: انتشارات جاودانه، 1389.
آشوری، محمد. «اصل برائت و آثار آن در امور کیفری (مطالعه تطبیقی).» مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی 29 (1372): 72-39.
حاجی ده‌آبادی، احمد. «قاعدۀ درأ در فقه امامیه و حقوق ایران.» فصلنامه فقه و حقوق 6 (1384): 62-33.
حاجی ده‌آبادی، احمد. بایسته‌های تقنین (با نگاهی انتقادی به قانون مجازات اسلامی). چ 2، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1385.
حبیب‌زاده، محمدجعفر. «مجازات عمل حرام و تعارض آن با قانون‌مداری در قانون اساسی ایران.» نشریه حقوق اساسی 3 (1383): 24-8.
خدابخشی، عبدالله. تمایز بنیادین حقوق مدنی و حقوق کیفری. چ 1. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، 1389.
خزانی، منوچهر. «اصل برائت و اقامه دلیل در دعوای کیفری.» مجله تحقیقات حقوقی 13 و 14 (1372 و 1373): 144-125.
علی‌آبادی، عبدالحسین. حقوق جنائی، ج 1. چ 3. تهران: انتشارات فردوسی، 1373.
قبله‌ای خویی، خلیل. علم اصول در فقه و قوانین موضوعه. چ 5. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، 1387.
قیاسی، جلال‌الدین. روش تفسیر قوانین کیفری. چ 1. تهران: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1379.
کاتوزیان، ناصر. «یأس از اثبات و اصل برائت.» مجله دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی 66 (1383): 260-245.
محمدی، ابوالحسن. مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه. چ 19. تهران: مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1384.
محمدی، قاسم. «بررسی تحلیلی قاعدۀ جرم‌انگار.» رسالۀ دکترا، تهران: مدرسۀ عالی شهید مطهری، 1388.
محمودی جانکی، فیروز. «قاعده درء و تطبیق آن با تفسیر شک به نفع متهم در حقوق موضوعه.» فصلنامۀ پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع) 9 (1378): 160-123.
Barak, Aharon. Purposive Interpretation in Law. 1st ed. NJ: Princeton University Press, 2005.
Cross, Frank B. The Theory and Practices of Statutory Interpretation. 1st ed. CA: Stanford University Press, 2009.
Eskridge, Jr., William N. "Gadamer/Statutory Interpretation." in Gadamer and Law, edited by Franceis J. Mootz III, 163-236, LV: Ashgate Publishing Limited, 2007.
Gallant, Kenneth S. The Principle of Legality in International and Comparative Criminal Law. 1st ed. England: Cambridge University Press, 2009.
Hallevy, Gabriel. A Modern Treatise on the Principle of Legality in Criminal Law. 1st ed. Verlag Berlin Heidelberg: Springer, 2010.
Ornowska, Alicja. "Introducing Hermeneutic Methods in Criminal Law Interpretation in Europe." in Interpretation of Law in the Global World: From Particularism to a Universal Approach, edited by Jonna Jemielniak and Przemystaw Mikłaszewiez, 251-275, Verlag Berlin Heidelberg: Springer, 2010.
Shauer, Frederick. Thinking Like a Lawyer: A New Introduction to Legal Reasoning. 1st ed. Ma: Harvard University Press, 2009.
پژوهشهای حقوق جزا و جرم شناسی
دوره 1، شماره 1
فروردین 1392
صفحه 39-57

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار