چالش‫های جرم‫ زدایی و راه‫های برون‫رفت از آن‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای حقوق کیفری و جرم‌شناسی، گروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران‌جنوب، تهران، ایران.

2 دانشیار دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

جرم‫زدایی به‌دلیل برخورداری از مبانی فلسفی ـ‌ اخلاقی در نوع نظام‌های حقوقی در چهارچوبی موردپذیرش قرار گرفته است. بااین‌حال چالش‌هایی که جرم‌زدایی با آن مواجه است کمتر موردتوجه قرار گرفته‌اند. این مقاله ضمن دفاع از جرم‌زدایی در چهارچوبی معقول تلاش کرده است چالش‌های پیش روی جرم‌زدایی را واکاوی نماید. جرم‌زدایی با چالش‌هایی مانند آسیب به حقوق بزه‌دید‌گان و متهمان، خطر شیوع و عادی شدن رفتار جرم‌زدایی‌شده، تحمیل هزینه سنگین طرح دعوای حقوقی به قربانی، ناسازگاری جرم‌زدایی با فرهنگ حاکم بر جامعه و نگرانی از ناکارایی رویکردهای جایگزین جرم‌انگاری و دشواری انتخاب دیگر شیوه‌های کنترل اجتماعی از میان طیف وسیع کنترل‌های اجتماعی روبه‌روست. برابر یافته‌های این پژوهش، می‌توان با پیش‌بینی تضمین‌های غیرکیفری برای حمایت از بزه‌دیدگان و تعمیم حقوق موضوع دادرسی عادلانه به قوانین غیرکیفری، ضمن ارتقای فضیلت و اخلاق در جامعه بر این‌گونه مشکلات چیره شد و درنهایت به نفع جرم‌زدایی از جرایم غیرضرور نظر داد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Challenges of Decriminalization and Their Resolutions

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ghaffari 1
  • RAHIM NOBAHAR 2
1 Ph.D. Candidate in Criminal Law and Criminology, Islamic Azad University, South Tehran Branch, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Decriminalization is often accepted in different criminal law systems due to its philosophical-moral foundations. However, less attention is paid to the challenges of decriminalization. The aim of this article is to defend decriminalization in a framework while evaluating its challenges. There are some bases that support decriminalization. Among them are inefficiency of criminalization in controlling criminality, insistence of Human Rights and Islamic teachings on minimum interference in the rights and freedoms of citizens and the necessity of morality development through the elimination of external restrictions and coercions. Decriminalization, meanwhile, may violate the rights of victims and defendants. According to the findings of this research, it is possible to overcome these challenges through providing non-criminal sanctions such as civil, administrative and insurance ones in order to protect victims. There is, also, room for generalizing the rules of fair trial to non-criminal cases. Therefore, decriminalization is not only acceptable with regard to unnecessary crimes, but also necessary in some cases.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Decriminalization
  • Social Control
  • Criminal Matters
  • Victim’s Rights
  • Defendant’s Rights

فهرست منابع

الف. منابع فارسی
آنسل، مارک. دفاع اجتماعی. چاپ پنجم. ترجمه محمد آشوری و علی­حسین نجفی ابرند‌آبادی. تهران: گنج دانش، 1395.
احسان­پور، سیّد رضا، و سیّد محمدرضا احسان­پور. «توجیهات جرم­زدایی از مصرف مواد مخدر آرام؛ مطالعه تطبیقی در حقوق کیفری هلند و ایالات‌متحده آمریکا». فصلنامه حقوق پزشکی 39 (1395): 199-171.
امیدی، جلیل. «ارزیابی انتقادی طرح تشدید مجازات جرایم اخلال در امنیت روانی جامعه» در تازه­های علوم جنایی، مجموعه مقاله‌ها. به اهتمام علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، 56-45. تهران: میزان، 1392.
ایروانیان، امیر. «سیاست جنایی، پیشینه تاریخی، ساختار و ویژگی‌ها» در تازه‌های علوم جنایی، مجموعه مقاله‌ها، به اهتمام علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، 102-57. تهران: میزان، 1392،
بابایی، محمدعلی، میثم غلامی و فاطمه‌السادات هاشمی دمنه. «ارزیابی سیاست جرم­زدایی قانون برنامه پنجم توسعه در قانون مجازات اسلامی». آموزه­های حقوق کیفری 8 (1393): 118-87.
بنی­نعیمه، عیسی و اکبر وروایی. «جستاری بر راهبردهای کنترل کیفری جرایم حوزه کسب‌وکار». مجله مطالعات حقوقی 2 (1397): 77-53.
جعفری، مجتبی. جامعه­شناسی حقوق کیفری (رویکرد انتقادی به حقوق کیفری). چاپ اول. تهران: میزان، 1392.
حسینی، سیّد محمد. سیاست جنایی در اسلام و در جمهوری اسلامی ایران. چاپ اول. تهران: سمت، 1383.
حسینی، سیّد محمد و امید رستمی غازانی. «جنبه­های حقوقی، فلسفی، سیاسی و جامعه­شناختی مجازات». پژوهشنامه حقوق کیفری 17 (1397): 112-89.
خواجه­نوری، یاسمن. «جلوه‌های دادرسی عادلانه در حقوق کیفری کودکان، میزان انطباق لایحه رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان با پیمان‌نامه حقوق کودک» در تازه‌های علوم جنایی، مجموعه مقاله‌ها، به اهتمام علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، 280-267. تهران: میزان، 1392.
رایجیان‌اصلی، مهرداد. «تبیین استراتژی عقب­نشینی یا تحدید دامنه مداخله حقوق جزا و جایگاه آن در ایران». مجله حقوقی دادگستری 41 (1381): 120-93.
رحمدل، منصور. «دادرسی عادلانه و مقررات دادرسی کیفری ایران» در تازههای علوم جنایی، مجموعه مقالهها، به اهتمام علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، 328-311. تهران: میزان، 1392.
رحیمی­پور، ایمان، محمدجعفر حبیب­زاده، سیّد مصطفی محقق­داماد و محمد فرجیها. «سیاست کاهش آسیب در قبال مصرف مواد مخدر مطالعه تطبیقی در نظام عدالت کیفری ایران، پرتغال و کانادا». مجله پژوهش­های حقوق تطبیقی 20 (1395): 110-84.
ستوده، هدایت‌الله. آسیب­شناسی اجتماعی: جامعه­شناسی انحرافات. چاپ اول. تهران: آوای نور، 1386.
شمعی، محمد. درآمدی بر جرم‌‌انگاری و جرم‌زدایی. چاپ اول. تهران: جنگل، 1392.
شمعی، محمد و سارا شهباز. جرم‌‌انگاری حداکثری. چاپ اول. تهران: جنگل، 1394.
شیری، عباس. «رفتار کرامت‌مدار با بزه‌دیده، اعطای اختیار در مرحله تحقیق و تعقیب» در تازه‌های علوم جنایی، مجموعه مقاله‌ها، به اهتمام علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، 464-447. تهران: میزان، 1395.
صادقی، ولی­اله. کیفرزدایی در ایران (نظریه و رویه). چاپ اول. تهران: مجد، 1397.
غلامی، حسین. «اصل حداقل بودن حقوق جزا» در دایرةالمعارف (مجموعه مقاله‌های تازه‌های علوم جنایی)، به اهتمام علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، 1527-1523. چاپ دوم. تهران: میزان، 1395.
فرحبخش، مجتبی. جرم‌‌انگاری فایده‌گرایانه (جستاری در فلسفه حقوق کیفری).چاپ اول. تهران: میزان، 1392.
قماشی، سعید. کرامت انسانی و نقش آن در جرم‌‌انگاری.چاپ اول. تهران: میزان، 1393.
کاظمی جویباری، مهدی. «تحلیل اقتصادی راهبرد پس‌روی کیفری». در دانشنامه علوم جنایی اقتصادی، به اهتمام امیرحسین نیازپور، 178-173. تهران: میزان، 1396.
کوشا، جعفر و آذر علی‌نژاد. «تحریک به خودکشی؛ جرم­انگاری یا جرم­زدایی». مجله تحقیقات حقوقی 64 (1392): 170-151.
گلدوست جویباری، رجب. «توسعه قضایی و حقوق متهمان» در تازه‌های علوم جنایی، (مجموعه مقاله‌ها)، کتاب اول، به اهتمام علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، 656-645. چاپ دوم. تهران: میزان، 1392.
محمودی، جواد. «قضازدایی و جرم­زدایی از منظر قانون اساسی و حقوق اداری». مجله تخصصی الهیات و حقوق 19 (1385): 121-105.
محمودی‌جانکی، فیروز. «جرم‌زدایی به‌منزله یک تغییر». مجله تحقیقات حقوق خصوصی 1 (1387): 350-321.
محمودی‌جانکی، فیروز. «حق دفاع متهم» در علوم جنایی (گزیده مقالات آموزشی برای ارتقای دانش دست‌اندرکاران مبارزه با مواد مخدر در ایران)، کمیته معاضدت قضایی ستاد مبارزه با مواد مخدر و دفتر مقابله با مواد‌ مخدر سازمان ملل متحد در ایران،‌ 107-106. تهران: سلسبیل، 1383.
مرادی، حسن و ولی­اله صادقی. «کیفرزداهای نسل اول در بوته ارزیابی گسترده». فصلنامه تعالی حقوق 20 (1397): 163-129.
میرمحمدصادقی، حسین و محمد احمدی. «قلمرو جرم­انگاری و جرم­زدایی». دوفصلنامه گفتمان حقوقی 31 (1396): 36-7.
نظری توکلی، سعید احسان­پور و سیّد رضا احسان­پور. «بررسی مبانی فقهی جرم­زدایی از مصرف مواد مخدر آرام». فصلنامه فقه پزشکی 2 (1389): 141-105.
نوبهار، رحیم. «اصل کاربرد کمینه حقوق کیفری». آموزه‌های حقوق کیفری 1 (1390): 114-91.
نوبهار، رحیم. حمایت حقوق کیفری از حوزه‌های عمومی و خصوصی. چاپ اول. تهران: جنگل، 1387.
هادی­تبار، اسماعیل و عادل علیپور. «جرم­زدایی از جرایم ولگردی و تکدّی­گری». آموزه­های حقوق کیفری 7 (1393): 146-127.
یاوری، اسدالله. «از حقوق کیفری تا قلمرو کیفری، تسرّی تضمینات کیفری در دادرسی منصفانه به رسیدگی‌های شبه‌کیفری». مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز 2 (1394): 258-221.
ب. منابع خارجی
Baker, Edwin L. Decriminalization of Non Serious Offenses. 1st Ed. Honolulu, Hawaii: Legislative Reference Bureau, 2005.
Blair Woods, Jordan. “Decriminalization, Police Authority, and Routine Traffic Stops.” UCLA Law Review 62 (2015): 673-759.
Červený, Jacob, et.al. “Cannabis Decriminalization and the Age of Onset of Cannabis Use.” International Journal of Drug Policy 43 (2017): 122-129.
Dennis, Andrea L. “Decriminalizing Childhood.” Fordham Urban Law Journal 45(1) (2017): 1-44.
Grucza, R. A., Vuolo, M., Krauss, M. J., Plunk, A. D., Agrawal, A., Chaloupka, F. J., & Bierut, L. J. “Cannabis Decriminalization: A Study of Recent Policy Change in Five U.S. States.” International Journal of Drug Policy 59 (2018): 67-75. https://doi.org/10.1016/j.drugpo.2018.06.016.
Hall Wayne, and Lucke Jayne. “Drug Decriminalization and Legalization, Interventions for Addiction.” 689-694. 2013, Accessed 17/03/2019. http://dx.doi.org/10.1016/b978-0-12-398338-1-00070-1.
Isajanyan, Nerses. “Russian Federation: Decriminalization of Domestic Violence.” The Law Library of Congress, Global Legal Research Center, 2017.
Jesseman, Rebecca, and Doris Payer. “Decriminalization: Options and Evidence.” Canadian Center on Substance Use and Addiction, 2018.
Kahn, Deborah, and David Lester. “Efforts to Decriminalize Suicide in Ghana, India and Singapore.” Sociology Online; Open Access Journal 4 (2013): 96-104.
Kreit, Alex. “The Decriminalization Option: Should States Consider Moving from a Criminal to a Civil Drug Court Model?.” University of Chicago Legal Forum (2010): 298-336.
Lampe, Joanna R. “A Victimless Sex Crime: The Case for Decriminalizing Consensual Teen Sexting.” U. Mich. J. L. Reform 46 (2013): 703-736. https://repository.law.umich.edu/mjlr/vol46/iss2/18.
Lopez, German. “Marijuana Has Been legalized in 10 States and Washington D.C.” Updated Jun 25, 2019. www.vox.com/identities/2018/8/20/17938336 (Accessed 2019).
Luna, Erik. “Prosecutorial Decriminalization.” Journal of Criminal Law and Criminology, Symposium on Overcriminalization 102(3) (2012): 785-819.
Marx, Gary T. “Technology and Social Control.” In International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 2th Edition, 117-124. Cambridge, MA, USA: Massachusetts Institute of Technology (MIT), 2015.
Nesbitt, Charles, & Stephen Acquario. “Making Marijuana Legal in New York State.” (2019): 2-14. Accessed January 2019, www.nysac.org.
Soron, Rashid Tanjir. “Decriminalization Suicide in Bangladesh.” Asian Journal of Psychiatry (2019). Received 20 December 2018. 1876-2018/c 2018 elsevier b.v. 92-91.