حق برخورداری مظنونان و متهمان از وکیل مدافع منتخب؛ تطبیق با اسناد حقوق بشری

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

2 کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی

چکیده

قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 با پیش‌بینی حق برخورداری متهمان و مظنونان از معاضدت وکیل مدافع در تحقیقات مقدماتی و تأکید بر حق همراهی وکیل مدافع در این مرحله، عدم اعتبار تحقیقاتی که بدون حضور وکیل مدافع انجام شده است، الزام مقام قضایی به صدور قرار عدم دسترسی وکیل به پرونده، قابل اعتراض بودن این قرار ظرف سه روز، به رسمیت شناختن حق برخورداری متهم از معاضدت وکیل تسخیری در تحقیقات مقدماتی در جرائمی که مجازات آن سلب حیات و حبس ابد است، تعیین وکیل تسخیری برای اطفال و افراد کمتر از هجده سال و تعیین وکیل تسخیری برای افراد مبتلا به جنون، گام‌های اساسی و رو به جلو در تضمین رعایت حقوق دفاعی مظنونان و متهمان و نیل به دادرسی عادلانه و منصفانه و رعایت وظایف و تکالیف بین‌المللی ایران برداشته است. با این حال همچنان محدودیت‌هایی برای دسترسی متهم به وکیل مدافع منتخب و دسترسی وکیل مدافع به پرونده متهم در جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی و مواردی که بازپرس دسترسی به پرونده را منافی کشف حقیقت بداند، وجود دارد. مهم‌ترین و بارزترین مورد نادیده گرفته شدن حق برخورداری متهم از وکیل منتخب را در تبصره ماده 48 قانون اصلاحی 1394 است که ایرادهایی از جمله مغایرت با قانون اساسی و اسناد و تکالیف بین‌المللی ایران در زمینه حقوق بشر، نادیده گرفتن حق انتخاب افراد به آن وارد است که موجب تضییع حقوق مظنونان و متهمان و همچنین وکلای آنان خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Right of Suspects and Accused to Lawyer in Compliance with Human Rights Instruments

نویسندگان [English]

  • Rajab Goldoust Jooybari 1
  • Mehran Ibrahimi Manesh 2
1 Assistant Professor of Shahid Beheshti University, Tehran
2 Master of Criminal Law and Criminology, Law Faculty of Payam Noor University, Tehran
چکیده [English]

The Criminal Procedure Code 2013, besides confirming the right of accused persons to advocate assistance in elementary investigation, none credit of investigations achieved without advocate, obligation of judicial authority to issue the warranty of non achievement of advocate to case, it’s being objectionable in 3 days, recognition of the right of accused to have public defender in elementary investigations in crimes that are punished by death penalty or life imprisonment, assignment of public defender for children and adolescents under 18 years old and assignment of public defender for insane people, has taken basic steps toward regarding defense rights of accused and achieve fair proceeding and accomplishment of Iran international obligations. However, there are still limitations in accused person’s accessibility to chosen advocate and his/her accessibility to the case in crimes against national and international security and if the judge, considers accessibility to case contrary to public morals. The most important situation in ignoring accused right to have his/her own advocate is sub paragraph of Art 48 of Reformed Criminal Procedure Code 2015 that is criticized due to some faults including non compliance with Iranian Constitutional Law and international human rights instruments and people’s right of choice. Also there are some criticisms in that it leads to violations of accused persons and their advocates’ rights.

کلیدواژه‌ها [English]

  • suspected rights
  • accused rights
  • defense advocate
  • and chosen defense advocate
  • public defender
امیدی، جلیل. «حقوق متهم در دادگاه با تکیه بر اسناد بین‌المللی و منطقه‌ای مربوط به حقوق بشر.» مجله کانون وکلا 171 (1379): 70-43.
آخوندی، محمود. آیین دادرسی کیفری، شش جلدی. تهران: سمت، 1388.
آشوری، محمد. «نگاهی به حقوق متّهم در حقوق اساسی و قانون آیین دادرسی دادگاه‌های کیفری.» مجلّه مجتمع آموزش عالی 3 (1378): 64-47.
آشوری، محمد. آیین دادرسی کیفری، دو جلدی. تهران: سمت، 1389.
خالقی، علی. نکته‌ها در آیین دادرسی کیفری. تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های شهر دانش، 1393.
زراعت، عباس. قانون آیین دادرسی کیفری در نظم حقوق کنونی. تهران: خط سوم، 1383.
گلدوست جویباری، رجب. آیین دادرسی کیفری. تهران: جنگل جاودانه، 1393.
مظاهری، امیر مسعود. «مفهوم مداخله وکیل در تحقیقات مقدماتی.» مجله حقوقی دادگستری 56، 57 (1385): 254-241.
Pelowden, Philip & Kevin Kerrigan. Advocacy and Human Rights. London: Cavendish Publishing, 2002.