جلوه‌های عدم تقابل در نظام حقوق بین‌الملل کیفری

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دکترای حقوق بین‌الملل از دانشگاه علامه طباطبایی، مدرس دانشگاه

چکیده

حقوق بین‌الملل کیفری، یکی از شاخه‌های جدید حقوق بین‌الملل است که با هدف تعقیب، محاکمه و مجازات مرتکبان جنایات بین‌المللی، در حمایت از ارزش‌های بنیادین جامعه بین‌المللی نقش مهمی ایفا می‌کند. مبنای شناسایی جنایات بین‌المللی، وجدان مشترک بشریت می‌باشد که در راستای انسانی شدن حقوق بین‌الملل متحول گردیده و دارای رابطه تنگاتنگی با قواعد آمره و تعهدات عام‌الشمول است. به این ترتیب، تحولاتی در برخی زمینه‌های حقوق بین‌الملل کیفری، محقق گردیده که رابطه مستقیمی با تعدیل و افول اصل تقابل در آن دارد. حقوق بین‌الملل کیفری، در وهله نخست با شناسایی مسؤولیت کیفری فردی، افراد انسانی را در جهت منع ارتکاب جرایم بین‌المللی مخاطب قرار می‌دهد، اما دولت‌ها نیز در آن واجد تعهداتی شناخته می‌شوند، به این ترتیب موضوع حقوق بین‌الملل کیفری، هم دولت‌ها و هم افراد به عنوان اعضایی از جامعه بین‌المللی هستند. از جمله تعهدات مهم دولت‌ها می‌توان به تعهد به همکاری اشاره نمود که مقابله با بی‌کیفری، بدون ایفای مؤثر و کارآمد آن از سوی دولت‌ها، ثمری نخواهد نداشت. اعمال اصل صلاحیت جهانی نیز از جمله ملاحظاتی است که در این راستا از سوی برخی دولت‌ها مورد اهتمام قرار گرفته است. با توجه به تحولات اخیر، تجلی عدم تقابل در ماهیت تعهدات دولت‌ها ناظر بر تعقیب، محاکمه و مجازات جنایات بین‌المللی از جمله دستاوردهای نفوذ و تأثیر ایده حقوق بشر در نظام حقوق بین‌الملل کیفری به شمار می‌رود. به بیان دیگر اکنون، فراتر از روابط متقابل و مبتنی بر منافع فردی دولت‌ها، سخن از تعهداتی است که بر عهده دولت‌ها و دیگر اعضای جامعه بین‌المللی در جهت مقابله با بی‌کیفری سنگینی می‌کند و البته این رویکرد از اهمیت عملکرد سازمان ملل متحد به نمایندگی از جامعه بین‌المللی نکاسته است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Implications of the Non-Reciprocity in the International Criminal Law

نویسنده [English]

  • Haleh Hosseini Akbarnezhad
چکیده [English]

International criminal law is one of the new branches of international law that the main purpose of it, is to prosecute, trial and punishment of the perpetrators of the most serious and gross international crimes. Prohibition of committing them has been recognized as jus cogens and all members of the international community have the duty to prevent it. The nature of this duty is known as erga omnes. In fact, international crimes violate the fundamental and human values which constitute the basis of the international community, so the international criminal law protects the community against the international crimes and mass violations of human rights. For this goal, by realizing the criminal responsibility for individuals, it prima facie regulates some obligations for persons not to commit those crimes and then addresses the states to cooperate to combat against the impunity of international crimes and to attempt to prosecute criminals by application of universal jurisdiction. Nowadays, humanization the concepts of the international crimes and relating them to the international conscience collective, changes the nature of some obligations of states as the non-reciprocal ones toward the international community, therefore non-reciprocity is realized in some field of international criminal law. In this article, non-reciprocal considerations in modern international criminal law will be discussed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • International Criminal Law
  • International Crimes
  • International Community
  • cooperation
  • universal jurisdiction
آل حبیب، اسحاق. دیوان کیفری بین‌المللی و جمهوری اسلامی ایران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، تهران، 1378.
آمپاروسان خوزه، جیل. «مسؤولیت بین‌المللی دولت‌ها در قبال نقض حقوق بشر»، ترجمه ابراهیم بیگ‌زاده، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 30-29، بهار و تابستان 1379، صص 308-255.
جانی‌پور، مجتبی و سکینه خانعلی‌پور واجارگاه. «ارجاع جنایت‌های بین‌المللی به دیوان کیفری بین‌المللی توسط شورای امنیت و آثار آن»، مجله مطالعات حقوقی، دوره دوم، شماره دوم، پاییز و زمستان 1389، صص 36-1.
جانی‌پور، مجتبی و سکینه خانعلی‌پور واجارگاه. «چالش صلح و عدالت از منظر اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی و قطعنامه‌های شورای امنیت»، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال سوم، شماره اول، بهار و تابستان 1391، صص 57-35.
خالقی، علی. جستارهایی از حقوق جزای بین‌الملل، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی، چاپ سوم، 1392.
دلخوش، علیرضا. «جنبه‌های گوناگون «مسؤولیت» در حقوق بین‌الملل کیفری»، مجله حقوقی، سال 28، شماره 44، صص 262-223.
دلخوش، علیرضا. مقابله با جرایم بین‌المللی: تعهد دولت‌ها به همکاری، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، 1390، چاپ اول.
رستم‌زاد، حسینقلی. «جامعه بین‌المللی و تعهدات بین‌المللی»، مجله حقوقی، شماره 33، 1384، صص 71-9.
رضوی‌فرد، بهزاد. «حقوق بین‌الملل کیفری و زمینه‌های شکل‌گیری یک سیاست جنایی بین‌المللی»، آموزه‌های حقوق کیفری، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، دوره جدید، شماره 1، بهر و تابستان 1390، صص 202-171.
رنجبریان، امیرحسین. «قانون 1999-1993 بلژیک، رأی 14 فوریه 2002 دیوان بین‌المللی دادگستری»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 58، زمستان 1381، صص 167-127.
زمانی، سید قاسم. «استقرار دیوان بین‌المللی کیفری: بیم‌ها و امیدها»، مجله پژوهشهای حقوقی، 1381، شماره 2، صص 78-59.
زمانی، سید قاسم. «شورای امنیت و ارجاع وضعیت دارفور سودان به دیوان کیفری بین‌المللی»، مجله پژوهشهای حقوقی،1383، شماره 6، صص 90-61.
زمانی، سید قاسم. «صلاحیت جهانی: نقطه پایانی بر بی‌کیفری بین‌المللی»، مجله ایرانی حقوق بین‌الملل (الکترونیکی)، شماره اول، 1385.
سواری، حسن. «ناسازواری عدالت و صلح در دیوان کیفری بین‌المللی در پرتو پرونده عمر البشیر (سودان)»، فصلنامه راهبرد، سال بیستم، شماره 58، بهار 1390، صص 266-243.
شریفی طرازکوهی، حسین. قواعد آمره و نظم حقوقی بین‌المللی، انتشارات وزارت امور خارجه، تهران، 1375.
فضائلی، مصطفی. «نقش شورای امنیت در تحقق عدالت کیفری بین‌المللی»، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، شماره 61، بهار 1392، صص 108-79.
کاسسه، آنتونیو. حقوق بین‌الملل، ترجمه: حسین شریفی طراز کوهی، نشر میزان، 1385.
کاسسه، آنتونیو. حقوق کیفری بین‌المللی، ترجمه: حسین پیران و همکاران، انتشارات جنگل، 1387.
کیتی‌شیایزری، کریانک‌ساک. حقوق بین‌المللی کیفری، ترجمه بهنام یوسفیان و محمد اسماعیلی، انتشارات سمت، تهران، 1383.
مصفا، نسرین و ستاره طاهرخانی. «مجمع عمومی سازمان ملل متحد و مقابله با تروریسم»، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 41، شماره 3، پاییز 90، صص 303-285.
ممتاز، جمشید و امیرحسین رنجبریان. حقوق بین‌الملل بشردوستانه مخاصمات مسلحانه داخلی، چاپ دوم، نشر میزان، تهران، 1386.
نوربها، رضا. «انسانیت و جرایم علیه آن»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 12-11، 1371، صص 220-201.
هنجنی، سید علی. «قواعد بنیادین حقوق بین‌المللی کیفری و قواعد آمره»، مجله حقوقی، شماره 33، صص 244-231.
 
Abass, Ademola. “The International Criminal Court and Universal Jurisdiction”, International Criminal Law Review, vol. 6, 2006, pp. 349-385.
Akande, Dapo. “The Effect of Security Council Resolutions and Domestic Proceedings on State Obligations to Cooperate with the ICC”, Journal of International Criminal Justice, Volume 10, Issue 2, 2012, pp. 299-324.
Akande, Dapo. “The Jurisdiction of the International Criminal Court over Nationals of Non-Parties: Legal Basis and Limits”, Journal of International Criminal Justice, No. 1, 2003, pp. 618-650.
Bassiouni, M. Cherif. Crimes against Humanity in International Law, second ed., Kluwer Law International, London, 1999.
Cassese, Antonio. “Is the Bell Tolling for Universality? A Plea for a Sensible Notion of Universal Jurisdiction”, Journal of International Criminal Justice, No. 1, 2003, pp. 589-595.
Cassesse, Antonio. “On Current Trends Towars Criminal Prosecution and Punishment of Breaches of International Humanitarian Law”, European Journal of International Law, No. 9, 1998.
D.T. Gutierrez Posse, Hortensia. “The relationship between international humanitarian Law and the international criminal tribunals”, International Review of the Red Cross, vol. 88, No. 861, March 2006.
de Than, Claire and Edwin Shorts. International Criminal Law and Human Rights, Sweet & Maxwell, London, 2003.
Ferdinandusse, Ward. “The Intraction of National and International Approaches in the Repression of International Crimes”, European Journal of International Law, vol. 15, No. 5, 2004, pp. 1041-1053.
Garrod, Matthew. “The Protective Principle of Jurisdiction over War Crimes and the Hollow Concept of Universality”, International Criminal Law Review, Vol. 12, No. 5, 2012, pp. 763-826.
Gerhard Werld. Principles of International Criminal Law, T.M.C ASSER PRESS, Hogus, 2005.
Goy, Barbara. “Individual Criminal Responsibility before the International Criminal Court: A Comparison with the Ad Hoc Tribunals”, International Criminal Law Review, Vol. 12, No. 5, 2012, pp. 1-70.
J. Carswell, Andrew. “Unblocking the UN Security Council: The Uniting for Peace Resolution”, Journal of Conflict and Security Law, 2013, Volume 18, Issue 3, pp. 453-480.
Jessberger, Florian and Julia Geneuss. “The Many Faces of the International Criminal Court”, Journal of International Criminal Justice, Volume 10, Issue 5, 2012, pp. 1081-1094.
Jianping, Lu and Wang Zhixiang. “China`s Attitude Towards the ICC”, Journal of International Criminal Justice, No. 3, 2005, pp. 608-620.
Knoops, Green-Jan Alexander. Theory and Practice of International and Internationlized Criminal Proceedings, Kluwer Law International, Hague, 2005.
Langer, Máximo. “Universal Jurisdiction as Janus-Faced the Dual Nature of the German International Criminal Code”, Journal of International Criminal Justice, Volume 11, Issue 4, 2013, pp. 737-762.
Meron, Theodor. The Humanization of International Law, Martinus Nijhiff Publishers, Hague, 2006.
Munivrana Vajda, Maja. “The 2009 AIDP's Resolution on Universal Jurisdiction: An Epitaph or a Revival Call?!”, International Criminal Law Review, Vol. 10, No. 3, 2010, pp. 325-344.
Mutyaba, Rita. “An Analysis of the Cooperation Regime of the International Crimnal Court and its Effectiveness in the Court’s Objective in Securing Suspects in its Ongoing Investigation and Prosecutions”, International Criminal Law Review, vol. 12, 2012, pp. 937-962.
Nasu, Hitoshi. “The Place of Human Security in Collective Security”, Journal of Conflict and Security Law, Volume 18, Issue 1, 2013, pp. 95-129. First published online: September 25, 2012 .
Ng, Trina. “Safeguarding Peace and Security in our Warming World: A Role for the Security Council”, Journal of Conflict and Security Law, 2010, Volume 15, Issue 2, pp. 275-300.
Nimaga, Salif. “An International Conscience Collective? A Durkheimian Analysis of International Criminal Law”, International Criminal Law Review, 2007, Vol. 7, No. 4, pp. 561-619.
Roth, Kenneh and Joanna Weschler. 'Letter to Securiry Council Members', Action argued in Non-Cooperation with ICTR and ICTR, Human Rights Watch, 2002.
S. Leem Roy (ed.), The International Criminal Court: The Making of the Rome Statute, The Hague: Kluwer Law International, 1999.
The Congress of the International Association of Penal Law (AIDP), Resolution on Universal Jurisdiction, September 2009.
Tladi, Dire and Journal of International Criminal Justicejicj.oxfordjournals.org
Tladi, Dire. “The ICC Decisions on Chad and Malawi On Cooperation, Immunities, and Article 98”, Journal of International Criminal Justice, Volume 11, Issue 1, 2013, pp. 200-221.