نقد آزادی‌شناختی اهانت به باورهای دینی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دورۀ دکترای حقوق دانشگاه تیلبرگ (هلند)

چکیده

انتشار شهرآشوب کاریکاتورهای موهن دانمارکی که با قلم هنر و بهره‌گیری از مرکب اهانت، نفرت علیه پیامبرباوران را نگارگری کرد نسیمی توفنده بود که بر آتش زیر خاکستر مباحث مربوط به آزادی بیان وزیدن گرفت و آن را شعله‌ور ساخت تا در پرتو فروزانی آن، اندیشه‌های رقیب به مصاف یکدیگر برخیزند. رواپنداری اهانت به باورهای دینی دین‌باوران در جوامع غیردینی که سکه رایج بازار آن دیار شده، از آبشخور پندار آزادی تعذیه کرده و فربهی یافته است. در هندسه معرفتی این بینش مختصات آزادی آن‌سان ترسیم شده است که در گستره گسترده آن اهانت به باورهای دگراندیشان نیز جای گرفته و «آزادی توهین» زاده تألیف مام «آزادی» و باب «بیان» قلمداد شده است. اما تأملی آزادی‌شناختی در مسأله اهانت به باورهای دگر دیگران، نماینگر آن است که «منظومه آزادی» که مجموعه‌ای از افراد آزادی است نظامی سلسله مراتبی باشد که در هرم آن «آزادی باورمندی» نسبت به «آزادی بیان» تقدم ارزشی دارد؛ پس اطلاق بیان آزاد نمی‌تواند به تقیید باورمندی آزادانه بینجامد. این درحالی است که توهین به عقیده و باور باورمندان بستی بر پای سرو آزادی باورمندی ایشان است که گسست آن از منظر آزادی‌خواهی ضروری است. این نوشتار بر آن است تا با نمایاندن مرتبت مخدومی آزادی باورمندی نسبت به آزادی بیان توجیه‌گر منع اهانت به باورهای دینی دگراندیشان باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Freedom Oriented Criticism of the Blasphemous Speech

نویسنده [English]

  • Mohammad Hadi Zakerhossein
چکیده [English]

The publication of the Danish cartoons of the Prophet Mohammad – peace is upon him- triggered widespread debates across the world over the freedom of expression and its legitimate scope.
Advocates of the blasphemous speech in Western context invoke the freedom of speech, contending that the right to free speech extends beyond the right to insult, including offend religious beliefs. In contrast to this vision, Human Rights Law prohibits insulting remarks and blasphemous speech again. The Human Rights is based on a hierarchy regime and within this hierarchical system the freedom of religion occupies the higher level in comparison with the freedom of expression. Therefore, no expression can intervene the freedom of having religious beliefs. From this viewpoint, it is justified to impose limitation on speeches that insult the believers of a religion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • freedom
  • Freedom of Expression
  • Freedom of Religion
  • blasphemy
آقایی جنت‌مکان، حسین. «ضرورت تشکیل دادگاه جهانی حقوق بشر.» فصلنامه اندیشه‌های حقوق خصوصی 13 (1387): 100-83.
انصاری، مرتضی. کتاب المکاسب (6 جلدی) ج 3. چ 1. قم: کنگره جهانی شیخ انصاری، 1415.
برلین، آیزایا. چهار مقاله درباره آزادی. چ 2. ترجمه محمدعلی موحد، تهران: انتشارات خوارزمی، 1380.
بکاریا، چزاره. رساله جرایم و مجازات‌ها. چ 5. ترجمه محمدعلی اردبیلی، تهران: نشر میزان، 1385.
جعفری‌تبار، حسن. «نسبت آزادی و قانون»، در حکومت قانون و جامعه مدنی. به اهتمام ناصر کاتوزیان. تهران: انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 1385.
جعفری تبار، حسن. فلسفه تفسیری حقوق. چ 1. تهران: شرکت سهامی انتشار، 1388.
جوادی آملی، عبداله. فلسفه حقوق بشر. چ 5. قم: نشر اسراء، 1386.
خاتمی، سیدمحمد. گفت‌و‌گوی تمدن‌ها. چ 2. تهران: انتشارات طرح نو، 1388.
دباغ، سروش. آیین در آیینه (مروری بر آرای دین شناسانه عبدالکریم سروش). چ 3. تهران: انتشارات صراط، 1387.
راسخ، محمد. حق و مصلحت. چ 3. تهران: انتشارات طرح نو، 1387.
روسو، ژان ژاک. قرارداد اجتماعی؛ متن و در زمینه متن. چ 4. ترجمه مرتضی کلانتریان، تهران: انتشارات آگاه، 1385.
رهامی، محسن. جرایم بدون بزه‌دیده. چ 1. تهران: نشر میزان، 1387.
سروش، عبدالکریم. تفرج صنع. چ 5. تهران: انتشارات صراط، 1375.
سروش، عبدالکریم. ادب قدرت ادب عدالت. چ 3. تهران: انتشارات صراط، 1387.
صدر، موسی. ادیان در خدمت انسان. چ 1. تهران: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر، 1384.
طباطبایی، سیدمحمدحسین. المیزان فی تفسیر القرآن (20 جلدی) ج 2. چ 21. ترجمه سید‌محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1385.
طباطایی، سیدمحمدحسین، و مرتضی مطهری. اصول فلسفه و روش رئالیسم ج 1. چ 11. قم: انتشارات صدرا، 1386.
قاری سید‌فاطمی، سیدمحمد. حقوق بشر در جهان معاصر؛ دفتر اول: درآمدی بر مباحث نظری. چ 1. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، 1388.
قاری سید‌فاطمی، سیدمحمد. حقوق بشر در جهان معاصر؛ دفتر دوم: جستارهایی تحلیلی از حق‌ها و آزادی‌ها. چ 1. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهردانش، 1388.
قربان‌پور، محمد. «جرم‌انگاری هولوکاست: مطابق یا مغایر با حقوق بشر.» مجله پژوهشهای حقوقی 13 (1387): 120-101.
مالوری، فیلیپ. اندیشه‌های حقوقی. چ 1. ترجمه مرتضی کلانتریان، تهران: انتشارت آگاه، 1383.
مجتهد شبستری، محمد. تأملاتی در قرائت انسانی از دین. چ 2. تهران: انتشارات طرح نو، 1384.
محمودی جانکی، فیروز. «مفهوم آزادی و نسبت آن با جرم‌انگاری.» مجله علوم جنایی 1 (1386)، 121-89.
مطهری، مرتضی. انسان کامل. چ 21. تهران: انتشارات صدرا، 1381.
مطهری، مرتضی. نظام حقوقی زن در اسلام. چ 38. تهران: انتشارات صدرا، 1387.
موحد، محمدعلی. در هوای حق و عدالت. چ 3. تهران: نشر کارنامه، 1384.
نوبهار، رحیم. حمایت حقوق کیفری از حوزه‌های عمومی و خصوصی. چ 1. تهران: انتشارات جنگل، 1387.
یزدی، حسین. آزادی از نگاه استاد مطهری. چ 2. تهران: انتشارات صدرا، 1379.
GÜNTHER, Klaus. "The Denial of the Holocaust: Employing Criminal Law to Combat Anti-Semitism in Germany", Tel Aviv University Studies in Law 15 (2000): 51-66.